Langues dogon
Les langues dogon sont une branche de la famille des langues nigéro-congolaises. Elles sont parlées par 600 000 locuteurs[1] au Burkina Faso et au Mali.
Cet article concerne la langue dogon. Pour le peuple dogon, voir Dogon (peuple).
| Langues dogon | |
| Pays | Burkina Faso, Mali |
|---|---|
| Région | Afrique de l'Ouest |
| Classification par famille | |
|
|
| Codes de langue | |
| ISO 639-3 | Variétés : aqd – amparidti – ana tinga dbw – bankan tey dbt – ben tey dbu – bondum dom dbg – bunoge dgb – dogul dom dds – donno so djm – jamsay dmb – mombo nzz – nanga dama dtu – tebul ure tde – tene kan dte – tiranige diga dto – tommo so dtm – tomo kan dts – toro so dtt – toro tegu dym – yanda dom |
Description
Il s'agit en fait de plus de vingt dialectes parfois intercompréhensibles, avec de nombreuses variantes dialectales selon les villages. Un effort de normalisation est en cours. Les trois dialectes considérés les plus archaïques sont le jamsay, le tɔmmɔ sɔ et le tɔrɔ sɔɔ. Au Mali, la Direction nationale de l’alphabétisation fonctionnelle et de la linguistique appliquée (DNAFLA) a choisi le tɔrɔ sɔɔ comme forme standard du dogon dans les années 1970 et celle-ci est considérée comme une langue nationale.
Le tomon kan est parlé par une grande majorité des Dogons des cercles de Bankass, une partie de Bandiagara, Tominian, Mopti (Somandougou) et une partie du Burkina. Des Dogons se sont installés aussi en Côte d'Ivoire.
Il y a aussi des Dogons qui parlent le sigi so[2], une langue secrète, parlée par les membres de la société Awa (société des masques) lors des cérémonies religieuses.
Lexique
Lexique des langues dogon selon Heath et al. (2015)[3]:
| nᵒ | français | anglais | Mombo (Songho) | Yanda Dom (Yanda) | Najamba (Kubewel-Adia) | Yorno-So | Tommo-So (Tongo Tongo) | Ben Tey (Beni) | Nanga (Anda) | Bankan-Tey (Walo) | Toro Tegu (Tabi) | Togo-Kan (Koporo-pen) | Jamsay (orthographe) | Jamsay (Douentza) | Perge Tegu (Pergué) | Gourou (Kiri) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 00001 | animal domestique (surtout bétail) | domestic animal (esp. livestock) | dèbù bɛ́lí, bɛ́lí | àzɛ̀gɛ̀ / -mú | dúmɛ́-ŋgó / dúmɛ́ː | àrùsɛ̀gɛ́ | gìnɛ̀-ý bɛ̀lù, bɛ̀lú | àrsɛ̌ː-m / àrsɛ̌ː | gàsɛ̀gɛ́ | jáwdì-m / jáwdì, dáːbà-m / dáːbà | àrùzàká, àrzàgá | gìrⁿí árúsɛ̀gɛ̀ | asɛgɛ, gasɛgɛ | àsɛ̀gɛ́, gàsɛ̀gɛ́ | àsɛ̀gɛ́ | gàrsɛ̀gɛ́ |
| 00004 | chameau | camel | ɲɔ̀ŋɔ̀mɛ́ | ɔ̀gɔ̀-ñɔ̀ŋɔ̀ / -mú | ñ̀ɔ̀ŋɔ̀mɛ́ / ñɔ̀ŋɔ̌ː-mbó | ɔ̀gɔ̀-yɔ̌ːⁿ | ɲòŋóm | ɔ̀ːñùwⁿɔ̂-m | ɔ̀gɔ̀-ñɔ̀ŋɔ̂ | ɔ̀ːnⁿɛ̂-m / ɔ̀ːñɛ̂ⁿ | ñɔ́ | ɔ̀gɔ̀-ñɔ̌ | ɔgɔñuŋo | ɔ̀ɣɔ̀-ñùŋó | ɔ̀gɔ̀-ñùwⁿó | ɔ̀ɣɔ̀-yⁿùwⁿó |
| 00005 | chat | cat | gàːwⁿě | gàːⁿ / -mù | gáŋà / gáŋà-mbò | gámà | gámmá | nìnìwⁿɛ̌-m | dòndíyê | nùmǎ-m / nùmá | nìwⁿá | dònó | niniwⁿe | nì-nìwⁿé | nì-nìwⁿé | nìnìwⁿé |
| 00006 | bovin (vache ou taureau) | cow, bull (any bovine) | nâː | nàː / -mù | nɛ̌ː / nàwóː | nǎː | nàá | nǎː-m | nàŋá | nǎː-m / nǎː | nàŋá | nàŋá | naŋa | nàŋá | nàŋá | nàŋá |
| 00016 | chien | dog | ínjɛ̀ | ìnjɛ̀ / -mù, ǹjɛ̀ / -mù | ŋ̀gwɛ̌ː / ŋ̀gwɛ̀ː-mbó | ìjú | ìsé | ìnjɛ̌-m / ìnjɛ́ | nɛ̀rⁿî | ǹjèrû-m / ǹjèrú | nènú | ìsí | iju | ìjú | ìšú | ìzú |
| 00017 | chèvre | goat | úná | ʔə́nɛ́ / -mù | ínè / ínàː | ɛ̀rⁿɛ́ | ɛ̀nɛ́ | bɛ́rì-m = bɛ́rù-m / bɛ́rù | bɛ́rî, mírⁿê, mɛ́rⁿɛ̂ | bɛ́rù-m / bɛ́rù | ɛ̀rⁿá | ɛ̀rⁿɛ́ | bɛru, bɛnna, ɛrⁿɛ | bɛ̀rú, bɛ̀n-náː, ɛ̀rⁿɛ́ | ɛ̀rⁿɛ́ | bɛ̀rú |
| 00029 | mouton | sheep | ánnà | pɛ̀ː / -mú | pɛ̀gɛ́ / pɛ̀gɛ́-mbó | péjú | pédú | pɛ̀rɛ̌-m / pɛ̀rɛ́ | pɛ̀rgɛ́ | pɛ̀rɛ̌-m / pɛ̀rɛ́ | bɛ̀lú | péjú | peju | péːjú | péːsú | péːzú |
| 00043 | cheval | horse | sóɲónì | sòm | bàné / bà-mbó, bǎn / bǎn-bó | sǒm | sóm | sǒ-m / sǒː | sǒŋ | sǒ-m / sǒː | sòŋgú, sòŋú, sǒŋ | sɔ̌ⁿ | som | sǒm | sǒm | sǒm |
| 00044 | pigeon (domestic) | pigeon (domestic) | dèbù gúmbá-gúmbà | gùlúmbà | gùrmbâː / gùrmbâː-mbò | gùrùmâː | gùrùmbáá | gɔ᷈ːⁿ-m / gɔ᷈ːⁿ | jàːmbá | tùrùsû-m / tùrùsûː | tùsûm | pèlè gúmó | kikaja | kì-kájà | kà-kásà | |
| 00047 | (tout) oiseau | bird (any) | ìní | àñàn / -mù | nǐː / nìː-mbó | sì-sǎː | sàdàá | nìyⁿî-m / nìyⁿîː | lìːgí | nǐː-m / nǐː | sǎy | sàjú | sajiⁿ, saju | sàːj-îːⁿ, sàjú | sà-sǎy | |
| 00049 | cochon | pig | álúwà | tól | àlíyà / àlíyà-mbò, ólé àlìyà / ólé àlìyà-mbò | tól | tólú | tórú-m / tórú | tóːrì | àríyè-m / àríyà | tórú | tórú | toru | tórú | tórú | |
| 00095 | âne | donkey | kɔ́nyɔ̀ | zàmdúrú | párŋgá / párŋgá-mbó, páráŋgá / páráŋgá-mbó | jàmdúl | jàndúlú, dúlú | súrú-bɔ̀ŋgɔ̂-m, sú-bɔ̀ŋgɔ̂-m | súmáŋà | dúrù-m / dúrù | zàndúrú | jɔ̀ⁿtúrú | janduru, jamduru | jàndúrú, jàmdúrú | jàmdúrú | zàmdúrú |
| 00129 | poulet | chicken | síjà | ɛ̀dɛ̀ / -mú | kòkórò / kòkôr-mbò, kórò / kôr-mbò | ɛ̀ñɛ́ | ɛ̀njɛ́ | ɛ̀njɛ̂-m / ɛ̀njɛ̂ː | ɛ̀njɛ̂ | ɛ̀zɛ̂-m / ɛ̀zɛ̂ː | ɛ̀ⁿsá, ɛ̀sá | kògó | ɛñɛ | ɛ̀ñɛ́ | ɛ̀njɛ́ | ɛ̀sɛ́ |
| 00138 | œuf | egg | pólè | tòl | pǒl-ŋgó / pòlé | tâl | tálú | tàrîː | tàːrî | tàrîː | tàrú | tárú | taru | tárú | tárú | tárú |
| 00150 | personne, être humain | person, human being | ńdá | nò / nò-mó (DefSg nó gɛ̀) | nǒː / nò-mbó | ìnɛ́ / ìnɛ́-m | ńdɛ́ | nǔ-m / nǔː | nǔː | àsùmǎ-m / àsùmǎː | nù-rⁿú / nù-mú = nǔ-m, nùnûːrⁿú / nùmûːmú | nǎ | inen | íné-n / íné-m | íné-rⁿú / íné-m | íné-n |
| 00154 | enfant | child | wêː | ènè / èné (DefSg èné gɛ̀) | èndêː / òndôː | îː | íí / úlùm | yí-m / yìtɛ᷈ː | yîː / yì-tɛ̀gɛ̂ | yí-m / yìːːtɛ̂ː | ì-rⁿú / ì-mú = ǐ-m, ì-rⁿíː / ì-míː | íːⁿ / úrⁿíː | in | î-n / úrⁿ-ùm | îːⁿ / ímbè-m | î-n / ùr-ûm |
| 00155 | garçon | boy | wèː wáláy | ènè-án / -mú | èndèː ánè / òndòː ánàː | àn-nà-ý / ànà úlùm | àsùwⁿɛ̀-yî-m / àsùwⁿɛ̀-yìtɛ᷈ː = àsùwⁿɛ̀-yîː, àsùwⁿɔ̀-yî-m / àsùwⁿɔ̀-yìtɛ᷈ː = àsùwⁿɔ̀-yîː | árⁿâ-yⁿ | àrⁿà-yî-m / àrⁿà-yîː | à-n-iː̀rⁿíː / àrìː-míː | àrⁿá-ỳⁿ / àrⁿá-ùrⁿù | ayin | àyⁿî-n / ǎː-rⁿ-ùm | àn-ǐː-rⁿù / ànú-mbè-m | à-î-n | |
| 00156 | fille | girl | wèːyǎːy / wìyɛ̌y / wùːyǎy | èní-yɛ̀ | èndèː yɛ̌ː / òndòː yàwóː | ì-yà-ý / yàà úlùm | yàː-yî-m / yà-yìtɛ᷈ː = yàː-yîː | yǎ-ỳⁿ | yàː-yî-m / -yîː | yⁿà-rⁿiː̀-rⁿíː / yⁿà-m-ìː-míː | ñɛ̌-ỳ̀ⁿ / ñɛ̌-ùrⁿù | ñɛin | ñɛ̀-în / ñɛ̌ː-rⁿ-ùm | ñǎ-y-nù / ñǎ-mbè-m | ñɛ̌-ỳn / ñɛ̌ː-rⁿ-ìm | |
| 00172 | femelle | female | yɔ̂ː | yɛ̀ / yɛ̀-mù | yɛ̌ː / yàwóː | yǎː | yàá | yǎ-m | yǎ-ŋ | yǎ-m / yǎː | yá | yǎː | ya | yǎː | yǎː | yǎː |
| 00174 | mâle | male | wálá | án / án-mù | ánè / ánàː | àrⁿá | àná | árⁿà-m | árⁿâ | árⁿà-m / árⁿà | àrá | àrⁿá | arⁿa | àrⁿá | àrⁿá | àrⁿá |
| 00196 | nouveau | new | kándá | kàndà / -mù | kàndǎː / kàndɛ̌ː | kàná | kàndá | kálà | kándà | kándà | kàlá | kàná | kana | kàná | kàlá | kàná |
| 00238 | mourir | die | máré / dwɛ́ː | tíbɛ́ / tíbá-lì | tíbɛ́ | yíwⁿɛ́- / yím | yímɛ́ | tíwɛ́ | túwɛ́ | tíwɛ́ | núm / núwⁿó | núː | nuwⁿo | núwⁿó | núwⁿó | núwⁿó |
| 00239 | (la) mort | death | dwáː | tìbɛ̀ | tìbɔ̌ː / tìbɛ̌ː | yǐm | yìmú | tìwɛ́ | tùwá | tìwáː | nùwⁿó | nǔː | nuwⁿo | nùwⁿó | nùwⁿó | |
| 00251 | tuer | kill | gyɛ́ː | jɛ́ / jà-lí- | jìyɛ́, gìyɛ́ | dǎː- / dǎy | dàá | jìyɛ́ | jìyɛ́, gìyɛ́ | jɛ́ / jâ | wɔ̌w / wɔ̌ː | dàrⁿá | wɔ | wɔ̌ː | wɔ̌ː | wɔ̌ː |
| 00307 | corps | body | wójì | gòzù | gòjí-ŋgé / gòjí | gòjú | gòdú | gèsú, jèsú | gèsí | jèsù gùsú, jèsú | jèsù-gùsú, jèsù-kùsú, húlè | gìyé | jeju, jejuguju | jèjú, jèjù-gùjú | gèsú | gèsú |
| 00309 | peau | skin | gújù | gùzù | gùjú / gùjé | gùjú | gùdú | gùsú | gùsí | gùsú | gùsú | gùjú | guju | gùjú | gùsú | gùsú |
| 00311 | chair | flesh, muscle tissue | ńdá námá | gòzù-nàmà | gòjì-nàmâː | gòjù-nàwⁿá, nàwⁿà-jâyⁿ | nàmà búnjɔ́ | nàwⁿàː-bàrⁿây | nàmà-bùrá, gèsì-nàmâ | nàmâː, gèsù nàmâː | nàː búŋúnò | nɔ̀wⁿɔ̀-jáⁿ | jejunɔwⁿɔ | jèjù nɔ̀wⁿɔ́ | gèsù-nàwⁿá | |
| 00313 | sang | blood | gèːŋgé | jènjù | gěn-gé / gěn | ìllîː | ìlìyé | gòŋgòró | gòndùgó | gòŋgòró | néŋ | nɛ́ | nɛyⁿ | nɛ̂yⁿ | nɛ̂m | nɛ̂yⁿ |
| 00316 | cervelle | brain (tissue) | bógè / kòː bógè | bɔ̀ndúm | kîː nòːndìː, dánàː nòːndìː | kúː-bɔ́nɔ̀ | dànà bɔ́ndú | kùː-bɔ̀nîː | kùː-tɔ́ːnjɔ́ | nɔ̀ːnîː | lòlí, kù-lòlí | sìyè-bɔ́ːnɔ́ | kuⁿbɔnum | kùⁿ-bɔ́ːnùm | kùː-bònîː | kùːⁿ sèːbɔ́nùm |
| 00318 | ventre | belly | píjí | bɛ̀dɛ̀ | kûl / kûl | bɛ̀rɛ́ | bɛ̀rɛ́ | pìré | bèndé | pìré | bèté, pùró | bǐn, bìní | bɛrɛ | bɛ̀rɛ́ | bɛ̀rɛ́ | bɛ̀rɛ́ |
| 00320 | nombril | navel | bòŋgèlé | bɔ̀ŋɔ̀ | bɔ́ŋgɔ̀ː / bɔ́ŋgɛ̀ː | bɔ̀gì-ý | bɔ̀ŋgɔ̀-ý | bɔ̀ŋgɔ́ | bɔ̀ŋgɔ́ | kón | kórú | bɔ̀gú | kon | kón | bɔ̀ŋgɔ́ | kón |
| 00322 | poitrine | chest (body) | gɔ̂ːⁿ | jèñù | pɛ́lɛ̀-ŋgè / pɛ́lɛ̀, gènjè-gènjêː-ŋgè / gènjè-gènjêː, jèn-jènjêː / jèn-jènjêː | gɔ̌ːⁿ | gèɲɲú | jɛ̀lɛ̀-kûː | gòmbórô | gèndèkûː | cɛ̀lkú | gɔŋɔ | gɔ̀ŋɔ́ | gɔ̀wⁿɔ́ | gɔ̀ŋɔ́ | |
| 00323 | sein de la femme | female breast | ógyé | émé | ónjùː / ónjìː | írù | írú | írù | úrî | úrù | írù | írí | iru | írù | ɛ̂m | írù |
| 00325 | dos | back (body) | túndú | tùnù | bàndí-ŋgé / bàndí | ònɔ́ | ònnú | tùlù-kɛ́lɛ̀ | tùndù bìrⁿɛ́ | tùndú, tùndù kɛ́ndɛ̀ | tùŋɔ́ | dògò-kɛ́nɛ́ | gun, guncɛnɛ | gǔn, gùn-cɛ́nɛ́ | tùr-kɛ́lɛ́ | gùn kɛ́nɛ́ |
| 00343 | os | bone | gàːwⁿěː | kìrⁿà | kìná-ŋgó / kìná | kǐː | kìyé | cìrⁿéy | kìrⁿá | kìrⁿěy | cìrá | kìrⁿí | cirⁿe | cìrⁿé | kìrⁿé | kìrⁿé |
| 00359 | foie | liver | kíndá | kíndá | kéndàː / kɛ́ndɛ̀ː | kínɛ́ | (nàmà)̀ kíndɛ́ | cɛ́lɛ̀ | kɛ́ndɛ̀ | kɛ́ndɛ̀ | cɛ́lá | kɛ́nɛ́ | cɛnɛ | cɛ́nɛ̀ | kɛ́lɛ̀ | kɛ́nɛ̀ |
| 00360 | cœur | heart | dóŋgósí | kìndà-àndònò, kìndà dùgá | kèndàː sósòròː / kɛ̀ndɛ̀ː sósòrèː | lòŋgá | kìndɛ̀ dúgɔ́ | cɛ̀lɛ̀-yîː | kɛ̀ndɛ̀-sóró | kɛ̀ndɛ̀ dúwà | cɛ̀là-tóŋó | kɛ̀nɛ̀-jógó | cɛnɛ | cɛ́nɛ̀ | kɛ̀lɛ̀-îːⁿ | kɛ̀nɛ̀ îːⁿ |
| 00361 | poumon | lung | pùjù-pájù | púːzù-páːzù | búbùjûː / búbùjìː | bǔːjù-bàːjù | kìndɛ̀ bùúdú-bààdù | pùːsù-pàːsá, cɛ̀lɛ̀-pùːsù-pàːsá | kɛ̀ndɛ̀-[púːsù-pâːs] | pùsù-pàsá | kùpàːⁿsú | púːjù-páːjù | pujupaju | pùːjú-pàːjú | pùːsù-pàːsá | pùːzùpàːzú |
| 00364 | estomac | stomach | píndí-píndí | pìdìm bìn | bìndù gìndɔ́ː | bìnɛ́ | bìndù bòró | bìnjírì | bìndì dùgí | pìrè-kɔ̀rɔ̀ díyⁿàwⁿ | bètè-ká | pùró | puro | pùró | bìŋgírì | pùpùró |
| 00368 | intestin (gros et grêle) | intestines (big and small) | nòlè ɲóŋgò | pídím | bìndú / bìndé | kɔ̀ljâː | bìndú | pìrè-kɔ́rɔ̀ | bìndî, pìrè-kɔ́rɔ̂ | pìrè-kɔ́rɔ̀ | pùŋúrɔ̀, pùŋgúrɔ̀ | kɔ̀rⁿíː | kɔrⁿiⁿ | kɔ̀rⁿîːⁿ | kɔ̀rⁿîː | |
| 00387 | genou | knee | kúnjúgà | kúnzú | nàː-kínjì-ŋgè / nàː-kínjìː | yúŋóló | ànù yóŋóló | sínjìː | kùnjò-kúnjô | kízì | nìŋó | nèŋèrè-kúⁿ | nɛŋɛ, nɛŋɛbere | nɛ̀ŋɛ́, nɛ̀ŋɛ̀ béré | nìŋgé | nèŋé |
| 00391 | coude | elbow | nɛ̀ː kóló-kólò | nùmà-tɔ́ndɔ́ | nùmà-kínjìː / nùmà-kínjìː, nùmà-tɔ́ndɔ̀ː / nùmà-tɔ́ndɛ̀ː, nùmà-dɔ́rɔ̀ː / nùmà-dɔ́rɛ̀ː | nòyⁿ-[tú-tɔ́ŋ] | tɔ́ndɔ́m | nàː-tútɔ̂w, nàː-títɔ̂w | nàː tɔ̀ŋɔ̀-tɔ́ŋɔ̂ | nàː tótôw | lɔ̀ tùŋó | nùmɔ̀-tɔ̀tɔ́gú | numotitɔŋ | nùmò tìtɔ̌ŋ | nùwⁿò-tɔ́tɔ́gú | nùmò títóŋ |
| 00401 | main, bras | hand, arm | nɛ̂ː, nwɛ̂ː | nùmà | nùmǎː / nùmɛ̌ː | nǒyⁿ | nùmɔ́ | nǎː | nǎː | nǎː | lɔ́ | nùmɔ́ | numo | nùmó | nùwⁿó | nùmó |
| 00411 | pied | foot | síː | nàː | nàː-gó / nǎː | kúbɔ́ | ánú | lɔ̀sɔ̂ː | lɔ̀sɔ̂ | ǹdɔ̀sɔ̂ː | kúwɔ́, kùwɔ̀-tɔ́ | kúwɔ́ | kɔ | kɔ́ː xxx[also kúwɔ́ ?] | kúwɔ́ | kúwⁿ́ xxx |
| 00412 | jambe | leg | nàː | nàː-gó / nǎː | kúbɔ́ | ánú | lɔ̀sɔ̂ː | lɔ̀sɔ̂ | ǹdɔ̀sɔ̂ː | kúwɔ́ | pàgá | kɔ | kɔ́ː | kúwɔ́ | kúwⁿ́ xxx | |
| 00420 | cuisse, jambe supérieure (de personne) | thigh, upper leg (of person) | pàgà | nàː-págàː / -págɛ̀ː | pàgá | ànù pàgá | pì-pǎː | pàgá | pǎː | pàgá | tɔ̀wɔ́ | daŋarⁿa, digɛ | dáŋárⁿá, dígɛ́ | pà-pàgá | dígɛ́ | |
| 00422 | doigt | finger | nɛ̀ː síː | nùmà-éː, nùmà-yé | nùmà-sɛ́ndɔ̀ː / -sɛ́ndɛ̀ː | nòyⁿ-sǎy | nùmɔ̀ sǎy | nàː-sîːⁿ | làsìrî | nàː-sìrîː | lɔ̀-[ì-rⁿú] | nùmɔ̀-íːⁿ | numoiⁿ | nùmò-îːⁿ | nùwⁿò-šîːⁿ | nùmò îːⁿ |
| 00431 | ongle (de la main) | fingernail | nɛ̀ː síː kòbèlè | nùmà-[kòmbíl-yè] | nùmà-kóbùlùː / -kóbìlìː | nòyⁿ-kòbìlǐː | nùmɔ̀ sày kobìlìyé | nàː-sìːⁿ kɔ̌wːrⁿⁿìː | làsìrì-kɔ̀mɔ́rɔ̂, làsìrì-kɔ̀mbɔ́rɔ̂ | nàː-sìrìː kɔ́ːrɔ̂ː | lɔ̀-cèwrěy | nùmɔ̀-kɔ̀rⁿíː | numokikow | nùmò-[kì-kǒw] | nùwⁿò-šìːⁿ kómjó | nùmò kǒw |
| 00434 | cheveux | hair | kúlɛ́ | kùlà | kùlɛ́-ŋgó / kùlɛ́ | kù-kûl | kúló | kù-kúyɔ́ | kìyá | kùyá | kúrɔ́ | kúrɔ́ | kurɔ | kúrɔ́ | kúrɔ́ | kúrɔ́ |
| 00435 | cheveux (de tête) | head hair | kóː kúlɛ̀ | kòː-kùlà | kìː kùlɛ́ | kù-kùlǐː | kùŋgùlò-ý | kùː-[kù-kúyɔ́] | kùː-kìyá | kùː kùyá | kù-kúrɔ́ | kùⁿ-kúrɔ́ | kuⁿkurɔ | kùːⁿ kúrɔ́ | kùː-kúrɔ́ | kùːⁿ kúrɔ́ |
| 00455 | tête | head | kóː | dànà-bàndá, dàná, kóː, kòː-tógóró | kîː-ŋgè / kîː, dánàː / dánɛ̀ː | kûː, dárⁿá | kúú, dáná | kûː, kù-tógórò | kûː | kûː | kú, kù-bónó | kùⁿ-kɛ́nɛ́, kúⁿ | darⁿa, kuⁿ | dárⁿá, kúːⁿ | kùː-tógóró | kúːⁿ |
| 00460 | oreille | ear | súgúlí kìjìkìjì | sún | súnùː / súnìː | súgùrù | súgúlú | súːrⁿù | súŋúrⁿì | sûn | súgúrú | súgúrú | sun | sûn | súŋúrⁿù | súŋùn |
| 00464 | œil | eye | gírè | gìd-íyè, gìdè | gìró / gìré | gìrǐː | gìré | jìré | gìré | gìré | jìró, gìró | gìré | jire | jìré | gìré | gìré |
| 00477 | bouche | mouth | dónì | cɛ́nɛ́, m̀bò | ìbí-ŋgé / ìbí | kɛ̀nɛ́, áŋá | kɛ̀nnɛ́, áŋá | mǒː, m̀bǒː | nɔ̌ː | mbǔː | ká | káⁿ | ka | káː | káː | káː |
| 00478 | langue (corps) | tongue | nèːndé | nɛ̀mdà | nɛ̌ndɔ̀ː / nɛ̌ndɛ̀ː | nɛ́nɛ́, nɛ̀nɛ̌ː | nííndɛ́ | lɛ̀mdɛ̂ː | nɛ́ndɛ̀ | lɛ̀mbìrɛ̂ | lèlá | nɛ́nɛ́ | nɛnɛ | nɛ̀nɛ́ | lɛ̀lɛ́ | nɛ̀nɛ́ |
| 00483 | nez | nose | kínjà | kìnzà | kìnjâː / kìnjɛ̂ː | kín | kínú | círⁿì | kírⁿê | círⁿè | cìrⁿò-ká | kírⁿí | cirⁿe | círⁿé | kírⁿé | kírⁿé |
| 00488 | visage | face | gìrè úmbúlú | gìdè-nòm | gìrò-m̀bùlǎː / -mbùlɛ̌ː, gìr-mùlǎː / -mulɛ̌ː | gìrù-pàlá | gìrè m̀bùló | jìrè nûm | gìrè-nɔ̌ː | gìrè nûm | jìnǒŋ, gìnǒŋ | gìrè-bàrⁿá | jireparⁿa | jìrè-pàrⁿá | gìrè-nǔm | |
| 00489 | front | forehead | gíndó | dìmè | géndè-ŋgè / géndèː | dìmɛ́ | dìmmú | dìmbêː | gímbè | dìmbêy | dìmó | dìmé | dime | dímé | dìmbé | dǐm |
| 00496 | joue | cheek | tégámó | pàmà | tùrûː / tùrîː | màná, légè | tùgú | cèlêː | kèːndê | kèndêy | kà-pìrŋgó | légé | busumo, lege | bùsùmó, légé | kèlé | |
| 00498 | menton | chin | béːⁿ | bìyà | a᷈ː / ǎːyè | bì-bɛ̌ː | bɛ̀-bɛ̀ɛ́ | òmbôy | ɔ̀ːmbɔ̂ | ɔ̀mbɔ̂y | bɛ̌w | bɛ̀-dònó | bɛw | bɛ̌w | bɛ̌w | |
| 00499 | dent | tooth | ínnì | ìn | ìnɔ̌ː / ìnɛ̌ː | ɛ̌n | ìnú | ìrⁿú, ìrⁿí | ǹnɛ́, ìnɛ́, ìrⁿɛ́ | ŋìrⁿɛ́, ñìrⁿɛ́ | jìrⁿó | ìrⁿí | irⁿe | ìrⁿé | ìrⁿé | ìrⁿé |
| 00521 | cou | neck | párù | kɔ̀lɔ̀ | mɔ᷈ː / mɔ̌ɛ̀ | kù-kɔ̀lɔ́ | ɔ̀dɔ́ | kɔ̀rɔ́ | kɔ̀rɔ́ | kɔ̀rɔ́ | kɔ̀rɔ́ | kɔ̀rɔ́ | kɔrɔ | kɔ̀rɔ́ | kɔ̀rɔ́ | kɔ̀rɔ́ |
| 00556 | respirer (verbe) | breathe (verb only) | néndélè | nìndúgó / nìndúgó-lì | súnjí | nínɛ́- / nínú | nínnɛ́ | súⁿ | súmó | súmɔ́ | húmsú / húmsó | ñìné | yine | yìné | súwⁿó | súwⁿó |
| 00596 | bâiller, faire un bâillement | yawn, make a yawn | àːlìyà áːlíyɛ́ | àyîn ǎy | wàːg-ɛ̂ː wǎːg-ɛ́ː | àŋà-mà-kà-káá káá | mòː-kôː kó | àːnjâ áːnjí | mbùː-kôː kó | ká kó / kó | óŋó sáːŋì, óŋó dǎːrì | kakoyko | kàː-kô-y kóː | kàː-pôː póː | kàː kôy kóː | |
| 00613 | cracher | spit (verb only) | sòːnjí swɛ́ː | tóː / tóː-lì | swɛ́ / swɛ̀ | tɔ́ː- / tɔ́ː | tɔ́ɔ́ | tɔ́ | tɔ́njí | tɔ́tí | tú / tɔ́ | túrɔ́ | tɔ | tɔ́ː | tɔ́ː | kágúzá |
| 00642 | vomir | vomit (verb only) | sóríŋgè swɛ́ː | úló / ùlò-lí | úl / ùlè | gùlɔ́- / gùlɔ́ | gùlɔ́ | gùrɔ́ | úró | gùrá | bìtú / bìtó, gùrú / gùrɔ́ | gùrɔ́ | tɔ | tɔ́ː | gùrɔ́ | tɔ́ː |
| 00646 | urine | urine | mónjì | ómzú | mǒnjè | ìsán | ǹjàrìí | òmjú | ɔ̀njî | ɔ̀zûː | ànnà-ní | ìⁿsìrⁿí | usurⁿo, susurⁿo | ù-sùrⁿó, sù-sùrⁿó | ùsùrⁿú | ùsùrⁿú |
| 00649 | rire (verbe) | laugh (verb only) | mándú mándè | màndú / màndà-lí | màndí / màndè | mɔ̌ː- / mɔ̌ː | mòmó | màní | màndí | màní | mɔ̌m / mɔ̌ː | mɔ̌ː | mɔwⁿɔ | mɔ̀wⁿɔ́ | mɔ̌ːⁿ | mɔ̀wⁿɔ́ |
| 00665 | déféquer, faire caca | defecate, have a shit | sùgɔ̀ súgé | sùwà súwɔ́ | sùgɛ́ súgɛ́ | bɔ́jɔ̀ bɔ̀jɔ́ | bɔ́dɔ́ bɔ̀dɔ́, nààndá káná | sùwɔ́ sùwɔ́ | sùgɔ́ súgɔ́ | sùwá sùwá | bɔ́sɔ́ bɔ̀sú / bɔ̀sɔ́ | bɛ́ː bɛ̌ː | bɛbɛ | bɛ́ː bɛ̌ː | bɛ́ː bɛ̌ː | bɛ́ː bɛ̌ː |
| 00666 | excréments, caca | excrement, shit (noun) | súgò | sùwà | sùgɛ́ | bɔ́jɔ̀ | bɔ́dɔ́ | sùwɔ́ | sùgɔ́ | sùwá | bɔ́sɔ́ | bɛ́ː | bɛ | bɛ́ː | bɛ́ː | bɛ́ː |
| 00676 | sueur | sweat (noun), perspiration | újì | úzú | úgù | sǒː | sòó | sùsǒː | sǒy | sòː-sóː | dòró | òːgú | ogu | òːgú | sò-sǒy | òːgú |
| 00690 | s'asseoir | sit, sit down | kùnjùgà kóːⁿ kúndá | óbí-yó / óbí-yó-lì | óbí-y | dày�ⁿ-ɛ́ː / dàyⁿ-íː | dànní-yɛ́ | èwyêː éw-yé, éw-yé | éw-yé | éy-yé | dǐŋ / dìŋé | dɛ̀ŋ-îː / dɛ̀ŋ-ɛ́ː | diŋe, diŋdiŋe | dìŋé, dǐŋ dìŋé | dènjé | dìŋé |
| 00704 | se mettre debout (verbe) | stand (verb only) | íŋgyɛ̂ː | íŋgílɛ́ / íŋgílá-lì | íŋgí-yɛ́ | íŋ-ɛ́ː- / íŋ-íː | íŋí-yɛ́ | íː-yí | íː-yí | íː | ígú / ígó | ìg-îː / ìg-ɛ́ː | ijɛ | íjɛ́ | ígí-yɛ́ | ígɛ́ |
| 00734 | se coucher | lie down, go to bed | bíːyè | bì-yó / bì-yè-lí | bǐy / bìyè | dǐːⁿ- / dǐːⁿ | ǹjó ǹjí-yó | bì-yé | bìyé | bìyé | ìsú / ìsé | ìmú ìm-îː / ìm-ɛ́ː | iñe | ìñé | ìnjé | ìsé |
| 00760 | queue (de chien, de mouton, etc.) | tail (of dog, sheep, etc.) | dúlɔ́ | dùlɔ́ | dúlɔ̀ː / dúlɛ̀ː | dúlɔ̀ | dúlɔ́ | dúrɔ̀ | dúrâ | dúrà | báná | dúrɔ́ | durɔ | dúrɔ́ | dúrɔ́ | dùrɔ́ |
| 00762 | aile (d'oiseau) | wing (of bird) | kárákárá | kàgádà | kàkàrâː / kàkàrɛ̂ː | gámìrù | ká-kárú | gámjá | kà-kásâ, jɛ̀rɛ́ | jɛ̀ndɛ̂ː | jɛ̀tá | gáñá | gamñu | gámñú | gámjá | gámsá |
| 00772 | corne (d'animal) | horn (of animal) | kɛ́lɛ́ | célá, cɛ́lɛ́ | kɛ́lɔ̀ː / kɛ́lɛ̀ː | kílɛ̀ | kɛ́lɛ́ | cíyà | kírâ | kíyà, cíyà | círá | kírɛ́ | cirɛ | círɛ́ | kírɛ́ | kírɛ́ |
| 00779 | plume (d'oiseau) | feather | ìní kúlɛ̀ | kùlà | kùlɛ́-ŋgó / kùlɛ́ | kù-kûl | kúló | [kù-kúyɔ́] | kìyá | kùyá | kúrɔ́ | kúrɔ́ | kurɔ | kúrɔ́ | kúrɔ́ | kúrɔ́ |
| 00867 | racine | root | kágì | dìlú, dǐl | wǒl-ŋgó / wòlé | wél | wélú | wéːrí | wèːrî | wòrú | wóró | bɔ̀rɔ̀-díː | bɔrɔceŋ, ceŋ | bɔ̀rɔ̀-céːŋ, céːŋ | kéːŋgú | kéːⁿ |
| 00883 | écorce | tree bark | kòmbòlí | tìmè-sábú | jóyⁿ, kó-kóbú | kù-kòmbîː, kì-kòmbîː, kòmbîː | tùmà-pôː, tùmà-[kò-kòmbí] | tùndú, kò-kòmbûː | kǒw, tìwⁿá kôw | kòkǒː | jey | jêy, jǎyⁿ | gɛ̂ːⁿ | zǎyⁿ | ||
| 00900 | feuille (de plante) | leaf (of plant) | kúbɛ̀ | kùlà | kòmbá-ŋgó / kòmbá | lɛ̂ː | núyɔ́ | jɛ̀lɛ̂ː, jɛ̀lɛ̂y, jì-jɛ̀lɛ̂ː, jì-jɛ̀lɛ̂y | úwâ | jɛ̀ndɛ̂ː, gɛ̀ndɛ̂ː | kɔ̀tɔ́ | kúrɔ́ | kurɔ | kúrɔ́ | kúrɔ́ | kúrɔ́ |
| 00969 | fleur (d'arbre ou de plante herbacée) | flower (of tree or herb) | púlú | wɛ̀rú | pùnɛ̌n-gó / pùnɛ̌n | pǔy | púyó | pùrⁿǔy, pùrⁿǐː | pùrⁿó | pùrⁿó | pùró | pìyé | purⁿo | pùrⁿó | pùrⁿó | pùrⁿó |
| 01023 | boubou ou chemise (toutes sortes) | boubou (robe) or shirt (all types) | sɔ̂y | sɔ̀ŋ-nùŋà | núŋáː / núŋɛ́ː | àrùgǒy | bɔ̀ɔ̀gɔ́, sɔ̀w nùmɔ́ | sùŋgɔ̌y | sùŋgɔ́ | sùkɔ̌y | dòlkí | àrùkó | arⁿakɔyⁿ, arakoru | àrⁿàkɔ̌yⁿ, àràkòrú | àrkǒy | àrkǒy |
| 01232 | coudre (à l'aiguille) | sew (with needle) | kúyé | píyɛ́ / pìyá-lì | kóy / kòyè | lɔ́ː | nɔ̌y nɔ́ɔ́ | kúyó | kóː | kó | átú / átá | tǔⁿ ájìrì | ajara | ájárá | pɛ́ː | ásárá |
| 01247 | coton | cotton | kɔ́ːndí | cèñè, cɛ̀ñɛ̀ (archaic) | sá-gò / sáyè | nàmú | kɛ̀ɲɲɛ́ | nàːmbú, nàːmú | nàːmbí | nàmú | nǎm | kɔ́nú | nam | nǎːm | nàːmbú | nàːmú |
| 01341 | bracelet | bracelet | nɛ̀ː párù dúbè | nùmà-mɛ̀nú | nùmà-[sàgá-ŋgó] / -sàgɛ́ | nòyⁿ-mɛ̀nǐː | nùmɔ́ wàrè-y, nùmɔ̀ kɔ̀kɔ́lɔ́ wàrè-y, sɛ́njɛ́ | nàː mɛ́ːníː | sártì, sárdì, nàː-sártì | nàː-ñírⁿéy | lɔ́ tèːⁿsù, téːⁿsú | nùmɔ̀-mɛ́n | mɛn, numokɔrɔmɛn | mɛ́n, nùmò-kɔ̀rɔ́-mɛ̂n | nùwⁿò-sáddù | mɛ́n |
| 01361 | collier | necklace | kíːŋgú | kɔ̀lɔ̀-dùgɔ̌y, kɔ̀lɔ̀-dùgá | dúgàː / dúgɛ̀ː | dùgɔ̀-ý, dúgɔ́ | dúgɔ́ | kɔ̀rɔ̀ dúwɔ̀ | dùgà-ǹjâ | kɔ̀rɔ̀-dúwà | dùgɔ́ | kɔ̀rɔ̀-dìŋɛ̌ː | dugɔ, kɔrɔdugɔ | dúgɔ́, kɔ̀rɔ́-dúgɔ̀ | dùgɔ̀-îːⁿ, dùgɔ̀-ìːⁿ-kɔ̀rɔ́ | dùgɔ́ |
| 01404 | boucle d'oreille | earring | sùgùlè tùlé | sún-zèrégè | sùn-[sàgá-ŋgó] / -sàgɛ́ | jèlè-jálá | sùgùlù jèlè-ý | sùːrⁿù búkúlîː | sùŋùrⁿù-[gèrè-gárá] | sùn-ñírⁿéy, sùn jíːdì | súgúrú lìsà | sùgùrù-jèːlé | bukulu, sunbukulu | búkúlù, sûn-búkúlù | sùŋùrⁿù-gélgé | sùŋùn gídù |
| 01436 | boire (qch) | drink (sth) | nyɛ́ː | nìyⁿɛ́ / nìyⁿà-lí | nɛ́ | nɔ̌ː- / nɔ̌ː | nɔ́ɔ́ | nɔ̌ | nɔ̌ː | nɔ́ | ní / nɛ́ | nɔ̌ː | nɔ | nɔ̌ː | nɛ̌ː | nɔ̌ː |
| 01446 | crème de mil | cream of millet | sèːŋgè síjálà | sòl | sòlé / sòlé | pɔ̀rⁿɔ́ | sólú | pírⁿà | sèrí, yûː-sèrì | pírⁿà | sèrú | pirⁿe | pìrⁿé | pìrⁿé | pìrⁿé | |
| 01464 | bouillie | porridge | ɔ́mɔ̀ | àlá | bàːnâː / bàːnɛ̂ː | ɔ́mɔ́ | kàsâː, bóyrì | bóyrè | kàsáː | tɔ̀rú | boyri, pirⁿe | bóyrì, pìrⁿé | àrá | |||
| 01480 | bière de mil | millet beer | sèːŋgè kɔ́ndyɔ́ | kɔ̀nzɔ̀ | kɔ̀njɛ́-ŋgé / kɔ̀njɛ́, sêː kɔ̀njɛ̀ | kɔ̀ɲɔ́ | yúú kɔ̀njɔ̀ | kɔ̀njɔ́ | kɔ̀njɔ́ | kɔ̀zɔ́, yûː-kɔ̀zɔ̀ | kɔ̀ⁿsɔ́, kɔ̀ːⁿsɔ́ | ñúː kɛ́ñɛ́ | kɔñɔ, ñukɔñɔ | kɔ̀ñɔ́, ñùː-kɔ̀ñɔ́ | yùː-kɔ̀njɔ́ | kɔ̀sɔ́ |
| 01494 | thé | tea | tɛ̂ː | têː | àtêː | têː | téé | átêː, ásù-m | têː | átèː | àtêː | té | atey, ate, tey, te, ayⁿ | átêy, átêː, têy, têː, âyⁿ | átêː | àtêː |
| 01495 | eau | water | mîː | ínjú | íŋgé / íŋgé, ínjé / ínjé | dǐː | díí | nîː | nîː | nîː | ní | díː | ni | níː | níː | níː |
| 01496 | lait | milk | ɛ́mɛ́ | émé | ɛ́mɛ̀ː / ɛ́mɛ̀ː | ɛ̂m | ém | ɛ́wⁿɛ̀yⁿ | ɛ́mɛ̂ | ɛ́mmɛ̀yⁿ | ɛ̂m | írí | ɛm | ɛ̂m | ɛ̂m | ɛ̂m |
| 01528 | miel | honey | ígè | ìzèŋ | ǹjǐː | yɛ̌yⁿ | ììyé | yěy | òːndó, òːndò-nîː | yěy | ìwó | tɛ̌ː | yuŋni, yuŋ | yùŋ-níː, yǔŋ | kàwⁿà-yòŋgú, kàwⁿà-yǒŋ | yùŋú |
| 01540 | manger (repas) | eat (meal) | ɲɛ́ː | ʔə́ñɛ́ / ʔə́ñá-lì | kwɛ́ | káː | ńyɛ́ | ñɛ́ | kɔ́ː | ñɛ́ | lí / lɛ́ | ñíː / ñíː | ñɛ | ñɛ́ː | ñɛ́ː | ñɛ́ː |
| 01541 | manger (viande) | eat (meat) | tɛ́mɛ́ | kúbó | kúbí / kùbè | tɛ́wⁿɛ́ | tɛ́mɛ́ | kúwó | kúwó | kúwó | kúw / kúwó | kúwó | ko | kóː | kúwó | kúwó |
| 01580 | faim | hunger (noun) | kúgɔ́ | jà | gàːgó / gàːgé | gɛ̌ː | gíyɛ́ | kɔ̂ː | gìyá | kɔ̂ː | àrkírì | gɛ̌ː | jɛ | jɛ̌ː | gɛ̌ː | gɛ̌ː |
| 01593 | lécher | lick | nɛ́lɛ́ | dɛ̀gɛ́ | nɛ́gɛ́ | dɛ̀gɛ́ | dɛ̀gɛ́ | dɛ̀gɛ́ | dɛ̀gɛ́ | dɛ̌ː | dɛ̀gú / dɛ̀gá | dɛ̀gɛ́ | dɛgɛ | dɛ̀gɛ́ | dɛ̀gɛ́ | dɛ̀gɛ́ |
| 01595 | sucer (bonbon, etc.) | suck (e.g. candy) | mílɛ́ | úmzó / úmzó-lì | ónjí | ɔ́ɲɔ́ | ɔ́njɔ́ | ɔ́njí | ɔ́njí | ɔ́zí | ɔ́ⁿsú / ɔ́ⁿsɔ́ | ɔ́ñɔ́ | ɔñɔ | ɔ́ñɔ́ | ɔ́njɔ́ | ɔ́sɔ́ |
| 01597 | avaler | swallow | míːndɛ̀ | mìrⁿɛ́ / mìrⁿà-lí | mìnɛ́ | mɛ̀rⁿɛ́ | mìnɛ́ | mìrⁿɛ́ | mìrⁿé, mìrⁿɛ́ | mìrⁿé | mìrú / mìrá | mìrⁿí / mírⁿí | mirⁿe | mìrⁿé | mìrⁿé | mìrⁿɛ́ |
| 01682 | viande | meat | námà | nàmà | nàmâː / nàmɛ̂ː | nàwⁿá | nàmá | nàwⁿâː | nàmâ | nàmâː | nàwⁿá | nɔ̀wⁿɔ́ | nɔwⁿɔ | nɔ̀wⁿɔ́ | nàwⁿá | nɔ̀wⁿɔ́ |
| 01720 | faire la chasse (verbe seulement) | hunt (verb only) | dàːnà ǹkálúmá kání | dànú / dànà-lí | tálɛ́ | dàná- / dànú | àn-tólú táálá | dànní | táːrí | òsíyé | ósú / ósó | dàná | dana | dàná | dàná | |
| 01758 | tirer sur (qn/qch, avec un fusil etc.) | shoot (sb/sth) | táyé | táː | tɛ́ː / tɛ̀ː | táː/táy | táá | tá | táː | tá | táy / táyá | tɛ́wɛ́ | taⁿ | táːⁿ | táː | táːⁿ |
| 01976 | sel | salt | nêwⁿ | nɛ̀m | nɛ̌m-gó / nɛ̀mɛ́ | nɛ̌m | nɛ̌m | nɛ̌m | nɛ̀ːmí | nɛ̌m | nɛ̌ŋ | mɛ̌ː | nɛm | nɛ̌m | nɛ̌m | nɛ̌m |
| 01991 | huile (végétale, liquide ou en forme de beurre) | oil (vegetable, liquid or buttery) | nûː | nìː | ně-ŋgó / nègé | nǐː | níyɛ́ | nì-sàrⁿá, nù-sárⁿá | lìːgí | nǐː | lǒw | nìŋí | nuŋ | nǔŋ | nùŋgú | nùŋú |
| 02012 | feu | fire | génì | gòlò | gólò / gólè | yǎm | ɲǎm | go᷈ː | go᷈ː | go᷈ː | núwⁿɔ́ | ñɛ́ː | nuwⁿo, nuwⁿɔ | núwⁿó, núwⁿɔ́ | núwⁿó | núwⁿó |
| 02046 | charbon | charcoal | gènì síː | jɛ̌mnɛ̀ | gɛ́mílɛ́-ŋgó / gɛ́mílɛ́, kùmá-ŋgó / kùmá | gì-gɛ̀rⁿɛ̌m | gɛ́mɛ́lɛ́, kílɛ́ | jɛ̀ːrⁿɛ̀ jɛ́m | jɛ́mírⁿɛ́ | jɛ̀mɛ̀nè jɛ́m | jɛ́mnɛ́ | gɛ́wⁿɛ́rⁿɛ́ | jɛŋɛrɛjɛm | jɛ̀ŋɛ̀rɛ̀ jɛ́m | jɛ̀mnɛ̀ jém | kìrɛ́ |
| 02049 | cendre | ashes | dwɛ̂ː | dɔ̀yⁿɛ̀ | dɔ̀dɛ̌ː-ŋgó / dɔ̀dɛ̌ː | únɔ̀ | ɔ́índɛ́, úndɔ́ | dɔ̀yⁿɔ̌yⁿ | dùyá | dɔ̀yⁿɔ̌yⁿ | dòwⁿòsú | dɔ̀yⁿɛ́ | dɔyⁿɔ | dɔ̀yⁿɔ́ | dɔ̀yⁿɔ́ | ɛ́ːrⁿɛ̀ |
| 02050 | fumée | smoke | kúmbè | kùmò | kùmbú / kùmbí | kúmɔ́ | kùmmɔ́ | kùkùmbó | kùmbó | kùkúmbó | kúmó | kùkúmó | kukumɔ | kù-kùmɔ́ | kù-kùmbó | kùkùmó |
| 02052 | souffler sur (feu etc.) | blow on (e.g. fire) | púbúlè | púːbí-yɛ́ | púmíl / pùmìlè | púb-ɛ́ː- / púb-íː | ɲǎm púúbí-yó | púːrⁿú | púmírⁿí | púːrⁿí | púrú / púró | ñɛ́ː píyé | piwɛ | píwɛ́ | píyɛ́ | fíwé |
| 02059 | banane | banana | bóródyâ | bɔ̀rɔ̀díyà | bòròdíyàⁿ-ŋgò / bòròdíyàⁿ | bɔ̀rɔ̀dɛ̂ː | bɔ̀rɔ̀ díɛ́ | bɔ̀rɔ̀díyà | bɔ̀rɔ̀-díyâ | bòròdíyà | bòròdíyà, kɔ̀ŋkɔ̀ntɛ́ | nàmàsá | namasa, borodiya | nàmàsá, bòròdíyà | bɔ̀rɔ̀-díyà | |
| 02069 | mil | millet | séːŋgè | yúː | yó-ŋgó / yógé | yǔː | yúú | yûː | yûː | yûː | yú | ñúː | ñu | ñúː | yúː | ñúː, ñùː pírú |
| 02070 | sorgho | sorghum | ɛ́mbà | ɛ̀mà | èmbá-ŋgó / èmbá | ɛ̀mɛ́ | ɛ̀mmɛ́ | ɛ̀mɛ̌yⁿ | ɛ̀ːmbɛ́ | ɛ̀mbɛ̌y | túsú | ɛ̀mɛ́ | ɛmɛ | ɛ̀mɛ́ | ɛ̀ːmbɛ́ | ɛ̀mɛ́ |
| 02071 | sorgho doux (tiges croquées comme la canne à sucre) | sweet sorghum (stalk chewed like sugar cane) | ɛ̀mbà dúmbɛ́ | sànàgínɛ̀ | sànàgínɛ́-ŋgó / sànàgínɛ́ | ɛ̀mɛ̀-sàrⁿàgɛ́rⁿɛ̀ | sànà gɛ́nɛ́ | sànjírⁿà | sànà-gíndá | sàzì-jírⁿá | tùsù-cèrú, káːrⁿà | ɛ̀mɛ̀-sàⁿkírⁿí | sancirⁿe | sàncírⁿè | sàrgínè | sànkírⁿɛ̀ |
| 02073 | riz | rice | ɛ́rɛ́ | ádá | ɔ̌ːrɛ̀ | árá | árá | áːrá | áːrá | árá | mɔ́ | árá | ara | árá | áːrá | árá |
| 02074 | fonio (céréale cultivée, Digitaria exilis) | fonio (cultivated grain, Digitaria exilis) | pɔ̂ːⁿ | pɔ̀ːⁿ | pɔ̀ŋɛ́-ŋgó / pɔ̀ŋɛ́ | pɔ̌ːⁿ | pɔ̀ɔ́ⁿ | pɔ̌yⁿ xxx[length] | pɔ̌ːⁿ | pɔ̌ːⁿ | sɛ́rɛ́mbɛ̀ | pɔ̀ŋɔ́ | pɔŋɔ | pɔ̀ŋɔ́ | pɔ̌ːⁿ | pɔ̀ŋɔ́ |
| 02075 | maïs | corn, maize | ɛ̀mbɛ̀dúlúmá | sànà-ɛ̀mɛ̀ | màdèmbá-ŋgó / màdèmbá | sàrⁿà-ɛ̀mɛ́ | sànà ɛ̀mmɛ́ | bàrměyⁿ | jàrⁿàmbɛ́ | bàrà-ɛ̀mbɛ̌y | tɔ̀rⁿí-yⁿàrⁿà | màñɛ̀rⁿɛ̀má | poroñu | pòròː-ñúː | bàrà-ɛ̀ːmbɛ́ | pòrò-yúːⁿ |
| 02110 | haricot | cow-pea | núŋgé | nǐm | númbú-ŋgó / númbé | nǔm | núm | nùwⁿîːⁿ | nìmî | nùmîː | núm | nǐː | nim | nǐm | núm | |
| 02126 | cola | kola nut | wòːló | wólò | gǒːrò / gǒːrè | wòló | wòòró, gòòló, wòòló | gǒːrò | gǒːrô | górò | gɔ̌ːrɔ̀ | góːró | goro | gǒːrò | gǒːrò | góːrò |
| 02130 | arachide | peanut | ɔ́lɔ́ŋgé | ɛ̀gɛ̀lɛ̀ bǎn | ɛ́lɛ́-ŋgó / ɛ́lɛ́, sàmà-ɛ́lɛ́-ŋgó / sàmà-ɛ́lɛ́ | ɛ́gɛ́lɛ́ | ɛ̀lɛ̀-kɛ̀lɛ̀ bánú, ɛ̀lɛ̀kɛ̀lɛ́ pálá, ɛ̀lɛ̀-kɛ̀lɛ̀ sàmàgìnɛ́, ɛ̀lɛ̀-kɛ̀lɛ̀ mánì | ɛ̀lɛ̀y bàrⁿǎy | ɛ̀ːrɛ̀ bárⁿí | ɛ̀rɛ̀rɛ̀y gùrⁿâwⁿ | ɛ̀ŋìnɛ̀ lǒw | ɛ̀ːrɛ̀-múñúrⁿú | jɔwⁿɔɛrɛ, muñuɛrɛ | jɔ̀wⁿɔ̀-ɛ́ːrɛ́, mùñù-ɛ́ːrɛ́ | ɛ̀ːrɛ̀ bárⁿú | ɛ̀ːrɛ̀ múzúrú |
| 02131 | pois de terre (Vigna subterranea), ressemble à l'arachide | cultivated groundnut (Vigna subterranea), similar to peanut | ɔ́lɔ́ŋgé dúlè | ɛ̀gɛ̀lɛ̀ jìmɛ́, ɛ̀gɛ̀lɛ̀-tèndélè | ɛ̀lɛ̀ tèndélè | ɛ̀gɛ̀lɛ̀ gɛ̂m | ɛ̀lɛ̀-kɛ̀lɛ̀ tèndélé, dùmbì-ý | ɛ̀lɛ̀y jèwⁿêy | ɛ̀ːrɛ̀ jɛ́mí | ɛ̀rɛ̀rɛ̀y pèré-m | ɛ̀ŋìnɛ̀ cérúcété | ɛ̀ːrɛ̀ náː | ɛrɛna | ɛ̀ːrɛ̀-náː | ɛ̀ːrɛ̀ jém | ɛ̀ːrɛ̀ náː |
| 02135 | manioc | cassava | bálá kûːⁿ | bànàkùl-tánà | bànàŋkûː-ŋgò / bànàŋkûː | wòjó | bànànkù tímɛ́, tànnàá | bànàkùː béré | bànjî, bànàkùrì-béré | bànàkùː-báːgá | balakuⁿbere | bàlàkùːⁿ-béré | bànàkùrù-wòsó | |||
| 02136 | patate (douce) | sweet potato | kûːⁿ / áwsáŋgè kúːⁿ | bànàkùl bùmbɔ̀ | màsàkûː-ŋgò / màsàkûː | bàrⁿàkǔː | bànànkù bùmbɔ́ | bànàkùː bùmbɔ́, bànàkùː wòsôː | wòsó, bánákúrì, bánákûr | màsàkú | màsàkú, wòsó | bànàkǔː | woso, masaku | wósó, màsàkûː, bàlàkùːⁿ-ñǎː | wòsó | wòsó |
| 02140 | oignon | onion | jábà | gǎw | gábù / gábì | gâw | gáw | gâw | gâːⁿ | gâw | àlbásàl | jɔ̀wɔ́ | jɔwⁿɔiⁿ, gabu | jɔ̀wⁿɔ̀-îːⁿ, gábù | gâw | zàwá |
| 02147 | igname (Dioscorea) | yam (Dioscorea) | kúːbá / kùːⁿ bállà | kǔː | kùː-nǐː | kǔː | kúú | kûː | kûː | kûː | kûː | kǔː | ku | kûː | kûː | kûː |
| 02148 | sésame cultivé (Sesamum indicum) | cultivated sesame (Sesamum indicum) | bíláŋgè | pàl | pǎːl-ŋgò / pǎːlè | pɔ́l, pɔ̀l-ǐː | pɔ̀lì-ý | námjú | ɛ̀sí-kɛ̌ːndɛ̂ | àrñɛ̌yⁿ | nátì | pɔ̀rú | namñu | námñú | pɔ̌y | |
| 02150 | aubergine africaine (ressemble aux tomates) en deux variétés | African eggplant (similar to tomato) in two varieties | kélyé | cɛ́lbá | kɛ́lbɛ́-ŋgó / kɛ́lbɛ́ | kɛ́lbɛ́ | àn-sààrà kɛ́lbɛ̀ | cɛ́wrɛ́ | kɛ́wrɛ́ | cɛ́wrɛ́ | kɛ́rɛ́bɛ́rɛ́ | kɛ́wɛ́rɛ́ | cɛrɛwɛ | cɛ́rɛ́wɛ́ | kɛ́wrɛ́ | kɛ́rúwɛ́ |
| 02154 | gombo | okra | gáŋáːjì | póró | gɔ́ŋ-gó / gɔ́ŋ | gáŋàːjù | gáŋààjù, mánààjì | póró | póró | tólóy | tɔ̀rⁿí | ɔ̀gɔ̀-póːró | poro | póró | póró | póːró |
| 02608 | pierre, rocher | stone, rock | kínnì | cìn | kìnûː / kǐn-bò | tìbú, dúmɔ́ | dúmbɔ́, tíbé | kúrⁿù | kúrⁿô | kúrⁿò | tùwó | tùwó | tumo | tùmó | tùwó | tùmó |
| 02648 | poussière | dust | kúndálè | úrⁿà | kùlɛ̀-kúlɛ̀-ŋgò | kɔ́ŋɔ̀ | úg-gúnnɔ́ | kù-kɔ̀rɔ̌y | kɔ́ŋgɔ̀ | kɔ̀-kɔ̀rɔ̌y | kúsò | pùrùgíⁿ | kɔŋɔ | kɔ́ŋɔ̀ | kɔ́ŋgɔ̀, kúŋgɔ̀ | kɔ́ŋɔ̀ |
| 02656 | bois, bois de chauffage | wood, firewood | téːŋgé | téː | téː-ŋgó / téː | tǐn | tìnú | tìrⁿú, tìrⁿí | tìrⁿí | tǐn | tìrⁿú | tǐⁿ | tin | tǐn | tìrⁿí | tǐn |
| 02703 | or (métal) | gold | káŋè | káŋɛ̀ | káŋŋè | káŋá | káŋé | káŋŋɛ̀ | káŋɛ̂ | káññè | úrà, káŋŋɛ̀ | káŋɛ́ː | kaŋŋɛ, kaŋŋa | káŋŋɛ̀, káŋŋà | káŋɛ̀ | |
| 02704 | argent-métal | silver (metal) | sárrì | sárdù | cárdì-ŋgò / cárdì | sárdù, ɛ́rⁿɛ́ bùːdù | wáré | sárdù | sárdî | káːlìsì, cárdì | cárdì | sárúdù | cara, cardu, mɛn | cárà, cárdù, mɛ́n | sáddù | |
| 02710 | tabac (en feuilles, ou pour cigarettes) | tobacco (leaves, or for cigarettes) | tábà | tábà | tábà | tábé | táwà | táwâ | táwà | táwà | tɔ́ːwɔ́ | tɔwɔ | tɔ́wɔ̀ | táwà | tɔ́wɔ̀ | |
| 02725 | village, ville | village, town, settlement | dúgù | dàmá | sɔ̀njɔ̌ː / sɔ̀njɛ̌ː, ǹjěn | àná | dámmá | ìsêː | ìsê | ìsôː | àlá | àná | ana | àná | àlá | àná |
| 02737 | puits | well (for drawing water) | ɔ́ndɔ́ | ìnjù-gùl | dǎy-ŋgé / dǎy | tènɛ́, ɛ̀kɔ́rɔ̀ | tènné | ɛ̌ː | ɛ̌ː | dǎyⁿ | téwó | òtěː | akɔrɔ | à-kɔ́rɔ́ | ɛ̀kɔ́rɔ́ | àkɔ́rɔ́ |
| 02762 | maison | house | débù | ʔə́ló | ólé / ólé, óló / ólé | gɛ̀rⁿɛ́ | gìnɛ́ | úrò | ńdô, índô | úrò | íló | gìrⁿí | uro | úró | íré | úró |
| 02862 | toit | roof | sàːsúgú | dɛ̀bù | dèbí / dèbí | dǎː, dàː-kûː | dɛ̀mbɛ́ | tèmbè-kûː, tèm-kûː | dɛ̌w, dɛ̀wí | tèmbè-kûː | dómó-kù | kùⁿ-mɔ̀rú | tɛmɛkuⁿ | tɛ̀mɛ̀-kúːⁿ | tèmbè-kúː | tɛ̀mɛ̀ kúːⁿ |
| 02913 | grenier | granary | gɔ̀ːgílí, páŋgà | gwàː | táŋà / táŋɛ̀ | gɛ̌ː | kàɲɲàá | dɛ̌w | tàrá | pàŋgâː | pàŋá | gɔ̌ː | gɔ | gɔ̌ː | gɔ̌ː | gɔ̌ː |
| 02938 | natte | mat | kágà | nìŋ | káːbú / káːbí | sùgɔ́ | ǹjó | kàrá | kágá | kàrá | kàrá | sùgɔ́ | kara | kàrá | sùgɔ́ | gùgó |
| 02952 | pays, terre | country, land | gándá | gàná | gwǎː / gwɛ̌ː | gánà | yàlú | ònjǒy | dòrⁿó | òzǒy | ìsó | gáná | ujubay, ijubay, gana | ùjùbǎy, ìjùbǎy, gáná | ùsùbǎy | gáná |
| 02955 | pays dogon | Dogon country | èjèŋgè dúgú | dɔ̀gɔ̀-ʔə́ló | dɔ̀gɔ̀-ólé | dɔ̀gɔ̀-gɛ̀rⁿɛ́ | dɔ̀gɔ̌-m gìnɛ̀, dɔ̀gɔ̌-m gàndà | dɔ̀ː-úrò | dɔ̀gɔ̀-ńdô | dɔ̀ː-úrò | tɔ̀rɔ̀-íló | dɔ̀gɔ̀-gìrⁿí | dɔgɔuro | dɔ̀ɣɔ̀-úró | dɔ̀gɔ̀-àlá | |
| 02969 | chemin, route | road, path | ójí | ózú | ùsfɔ̌ː / ùsfɛ̌ː, ùspɔ̌ː / ùspɛ̌ː | ójú, òjù-náː | ódú, òdù-náá, ònnáá | ósù | ósî, òsì-bìrⁿɛ́ | ósù | ósú | ójú | oju, ojuka | ójú, òjù-káː | ósú | òsù-káː |
| 02973 | inselberg, montagne rocheuse avec falaise | inselberg, rocky mountain with cliffsides | pɛ́gɔ̀ | kɔ́ŋɔ́ | tɔ́rɔ̀, kùrⁿù-tɔ́rɔ̀ | tɔ́rɔ̂ | tɔ́rɔ̀ | tɔ́rɔ́ | tumo, tɔrɔ | tùmó, tɔ́rɔ́ | tùwò-jǎw | tɔ̀rɔ̀-tùmó | ||||
| 02994 | forêt dense, fourré | dense forest, thicket | jígíbì | únú, sóló | kùbǐː-ŋgé / kùbǐː | únù | sòlò pém, úndú | úlì | ùndì sóró | ɔ̀rɔ́ | húlú | únú | un | ûːn | úːlù | úːnù |
| 03058 | soleil | sun | géːwⁿè | ìzùgè | ùjú-ŋgó | nǎm | nǎm | ùsú | ùsí | ùsú | nǒŋ | nùnùŋú | nini | nì-nǐː | nì-nǐː | nì-nǐː |
| 03059 | lune | moon | wɛ̂ː | swàː | sàːgé / sàːgú-mbó | yèː píl, yěː | ììyɛ́ | ùwɔ́ | wǎː | wǎː | ìwá | ɔ̌ː | ɛ | ɛ̌ː | ɛ̌ː | ɛ̌ː |
| 03063 | étoile | star | áŋkɔ́lɛ̀ | tóndóló, sàrⁿà-kɛ̀lɛ̀ | ànjì-[kɔ̀lɛ́-ŋgó] / ànjì-kɔ̀lɛ́ | tònòlò-ý | tòndòlò-ý | tóró | wàː-kɔ̀rɔ́ | bàndà kɔ̀ːrɔ̌y | sémrěy | tóró | toro | tóró | tóró | tóró |
| 03092 | pluie | rain (noun) | kúmáŋgà | àrⁿùŋ | ǎːl-ŋgé / àːlé | àrⁿá | àná | bòlú, bǒl | bòndí | bòndú | àrⁿá | àrⁿú | arⁿa | àrⁿá | àrⁿá | àrⁿá |
| 03106 | (éclair) briller | (lightning) flash | cɛ́níyɛ́ / cɛ́níyá-lì | mɛ́nɛ́ | gìrí yɛ̀nɛ́ | àná gìrè yɛ̀ndɛ́ | cɛ́rⁿí-yⁿí, kɛ́rⁿí-yⁿí | bòndí kɛ́ː | bòndú kɛ́rⁿí | wàlú / wàlá | sáŋìrⁿì / sáŋárⁿá | wayⁿa | wàyⁿá | wàyⁿá | àrⁿá wàyⁿá, wàyⁿá | |
| 03110 | tonnerre | thunder (noun) | gàmíː | gálú / gálí | àrⁿà-[gàwⁿ-êː] | ànà gàmí-yé, àbáá | bòl-àrwîː | bòndí mírⁿà | bòndú kɔ́mùrⁿɔ̀ | dígúrú | àrⁿù-dúrú | aruwu, arⁿaaruwu | árúwù, àrⁿá árúwù | àrⁿà-dúrù | àrⁿà dúrù | |
| 03118 | vent | wind (airflow) | yálé | ɛ́nɛ́n, ɛ́nɛ́ŋ | énáná-ŋgó / énáneː́ = ɛ́nɛ́nɛ́ː, éná-ŋgó / ɛ́nɛ́ː | óɲɔ́ | ódóró | óːsò | úsúrⁿò, úsúrⁿɔ̀ | ósósôː | zámà | óːñó | oño | óːñó | óːnjó | óːsó |
| 03133 | ciel | sky | àmànà kóːló | àzàgàlà | àjǎn | àlgálá | àlà-kàlá | yàrǐː, yàrí | yàrí | yàríː | àlkǔmnò | àràkárá | yarumana, yɛrumana | yàrù-máná, yɛ̀rù-máná | yàr-kúː | yèrmáná |
| 03134 | nuage | cloud | álè | kùrùbàrà | kùndà-kùndǎː / kùndɛ̀-kùndɛ̌ː | kùlmɔ́ | kùlùmmɔ́ | yàr-kùrɔ́ | yàr-kùmùrⁿá | nànàːrⁿǎyⁿ | kùrɔ́ | kùrùgɔ́ | kuruwɔ | kùrùwɔ́ | [yàr-kùː]-kúrɔ́ | kùrùwɔ́ |
| 03139 | rosée | dew | élélè / èlèlè míː | è-èl | èlǎː / ɛ̀lɛ̌ː | wòbú | wòòbú | ìrè-nîː, èrè-nîː | nìː-sǒːrô | èrèrěy, sáwàndɛ́ːrɛ̀ | àrándáŋ | òrùmò-díː | omnoni | òmnò níː | òmdò-níː | òmnò níː |
| 03156 | (main etc.) gauche | left (hand, etc.) | náːgà | nàndà | nàndǎː / nàndɛ̌ː | nàná, bàlàgá | nààndá | bànǎyⁿ | bàrìyɛ́ | bàndǎy | bàrⁿíyⁿà | nàná | bana | bàná | bàlá | bàná |
| 03160 | (main etc.) droit | right (hand, etc.) | núyⁿà | ñɛ̀ | ñɛ̀-ŋgó / ñɛ̌ː | ɲɛ̌ː | ɲ̀ɲɛ́ | ñɛ̌yⁿ | nàrⁿìyⁿɛ́ | ñɛ̌yⁿ | nǒyⁿ | ñǎː | ña | ñǎː | ñɛ̌ː | yⁿǎː |
| 03316 | lointain | far, distant | wágù | wàjú | wàgí-yè / wǎ-ŋgè | wàgú | wàgé | wâːw | wàgá | wⁿâːwⁿ | wàːgá | wàgá | waga | wàɣá | wàgá | wàɣá, wàɣáː kɔ̀ |
| 03325 | proche, près | near, close | bɛ́rù, péŋgú | bɛ̀dú | dùmí-yè / dǔm-gè | bɛ̀rú | bɛ̀rú-gó | sɔ̀sû-w / sɔ̀sû-m / sɔ̀sú-yɛ̀ | bɛ̀rí | ... cér wò, ... cérì wò | bɛ̀rú | ɛ́ːŋú | eŋ | éːŋ | bɛ̀rú | ɛ́ːŋí, éːŋíː kɔ̀ |
| 03456 | gros, grand | big, large | bâyⁿ | dìyá | gìndɔ́ː / gìndɛ́ː | dùgú, dɛ̂ː | póó, gáá, díɛ́ | díyⁿà-w / díyⁿà-m / díyⁿà | dùgí | díyⁿà-wⁿ / díyⁿà-m | sɛ́w, náː | káŋ, márⁿá, gàrá | gara | gàrá | démbéré | gàrá |
| 03476 | petit | small, little | déːjé | bèbélè, dàgá, kùnà | pàlɛ̂ː / pàlâː | ùjì-ý, dágà, gàːlǎy | dàgí, gàà-lɛ̀-ý | dâː-w / dâː-m / dâː, tɛ᷈ː, sàlâː / sàlâ-m / sàlâː, ìlâː / ìlâ-m / ìlâː | ɛ̀wrɛ́, tɛ̀gɛ̂, dágá | sàndâ-m / sàndâː | tɛ̀gɛ̌y | ùjú, ùjíⁿ, sìⁿsíⁿ, dágá | teyⁿ, daga, jiⁿlɛ | těyⁿ, dáɣá, jìːⁿlɛ́ | dágá, tɛ̌yⁿ | dáɣá |
| 03500 | (corde etc.) long | long (e.g. rope) | góllò | zàlà | jàlɛ́ː / jàlá-ŋgó | pàlá | pàlá | gùrɔ̂-w | gùrɔ́ | gùrⁿǎwⁿ | gùrú | gùrú | guru | gùrú | gùrú | gùrú |
| 03520 | court | short | dúŋgúrù | dùmbù, dènù | dèndúː / dèndíː | dùmì-ý | dùmbú | gɔ᷈ː-w / gɔ᷈ː-m / gɔ̌ː-yɛ̀ | déŋî | gɔ᷈ː | tùkěy | dègé | gɔyⁿ | gɔ̌yⁿ | gɔ̌yⁿ | gɔ̌yⁿ |
| 03615 | jour (unité de temps) | day (as unit of time) | géːwⁿè | bà-dèm | déŋán / déŋán | bǎy | bǎy | ùsú | ùsú | ùsú | nòndérⁿá | nìŋìrⁿí | ni | nǐː | nǐː | nǐː |
| 03619 | mois | month | wɛ̂ː | swàː | sàːgé / sàːgú-mbó = sàːgí-mbó | yěː, yèː píl | ììyɛ́ | ùwɔ́ | wǎː | wǎː | ìwá | ɔ̌ː | ɛ | ɛ̌ː | ɛ̌ː | ɛ̌ː |
| 03620 | année | year | wáyà | àrⁿà-gùzù | kènjûː / kènjîː | àrⁿà-gújú, àrⁿà-dǐː | ànà-gúdú | àrⁿà-kúsú, àrⁿà-gúsú | àrⁿáwⁿ, àrⁿá | àrⁿá | àndíː | arⁿakuju | àrⁿà-kújú | àrⁿà-kúsú | àrⁿà kúsú | |
| 03679 | aujourd'hui | today | xxx | íyè | íyó | yéː | ííyé | íyé | íyé | íyé | yó | íyé | ije | íjé | íyé | ígé |
| 03680 | hier | yesterday | xxx | nìŋàː, nìŋàː gá | ñǎː | yáː | yáá | yéŋgù, yêŋ | yéŋìrⁿìː | yéŋgì | yáː | yáː | ya | yáː | yáː | yáː |
| 03683 | demain | tomorrow | ɔ́gɔ̀ | ɛ́w, ɛ́w dè | ɛ́ŋgú | yògó | yògó | ɛ́yⁿ, ɛ́yⁿ dé | ɛ́ːŋí | ɛ́yⁿ | sírà, húwⁿɔ̀ | yògó | yogo | yògó | úŋgù | yògó |
| 03698 | nuit | night | dóː | dèndàː | ñám | dìgɛ́ | yáŋá, dìgɛ́, bàà dɛ̀nɛ́ | ñárⁿù | dɛ̀ːndɛ̂ | ñân | yⁿàːŋá | dàːgá | daga | dàːɣá | dɛ̀ːgɛ́ | dàːɣá |
| 03707 | journée (non la nuit) | daytime (not night) | géːwⁿè | dèrⁿìŋ | ùjú | dɛ̌n | àgá, nǎm | ùsù-dérⁿíː, ùsù-dɛ́rⁿíː | ùsì-dɛ́rⁿí | ùsǐːⁿ | nùŋùlɔ́ | ìsìgɛ́ | ninuwⁿo, ninuwⁿɔ, nunuwⁿo, ñalɔmɔ | nì-núwⁿó, nì-núwⁿɔ́, nù-núwⁿó, ñálɔ́ːmɔ̀ | dɛ́gú | nì-núwⁿò |
| 03836 | père | father | báː | dèː | bǎː / bàː-mbó | déː / déː-m ~ déː bè, báː / báː-m ~ báː bè | báá | bɔ̌ː | bǎː | bɔ̌ː, bɔ̌ː-m | bá | dèdéː, dèděː | de | děː | bǎː | dìyé |
| 03842 | mère | mother | níː | nìː | nǐː / nìː-mbó | náː | n-náá | nàrⁿá | děː | nàrⁿá, nàrⁿǎ-m | ná | ìnǎː | na | nǎː | nǎː | nǎː |
| 03912 | mari | husband | wálá | nùŋòn / -mù | nɔ̀gɔ̌ː / nɔ̀gɔ̀-mbó | ígɛ́ | ígɛ́ | ɔ̀ŋgɔ̀rɔ́, ɔ̀ŋɔ̀rɔ́ | lɔ̀gɔ̂ | ɔ̀ŋgɔ̀rɔ̌-m / ɔ̀ŋgɔ̀rɔ́ | ɛ̀gá / -mǎː | ɛ̀gɛ́ | aga | àɣá | ɛ̀gɛ́ | àɣá |
| 03915 | épouse | wife | yɔ̂ː | yɛ̀ / -mù | yɛ̌ː / yàwóː | yǎː-rⁿá / yǎː-m | yàà-ná | yǎ-m / yǎː | yǎ-ŋ | yǎ-m / yǎː | yⁿàrⁿú / yⁿǎ-m | ñɛ̌ | ñɛn | ñɛ̌-n | ñà-rⁿú / ñǎ-m | ñɛ̌-m |
| 04062 | dogon (personne) | Dogon (person) | éjè | dɔ̀gɔ́ | dɔ́gɛ̀ / dɔ́gɔ̀ː | dɔ̀gɔ̀-nɔ́ / dɔ̀gɔ̀-ḿ | dɔ̀gɔ̀-nɔ́ / dɔ̀gɔ̌-m | dɔ᷈ː-m / dɔ᷈ː | dɔ́gɔ̂ | dɔ᷈ː-m / dɔ᷈ː | tɔ̀rɔ̀-nù-rⁿú / nǔm | dɔ̀gɔ̌ⁿ | dɔgɔn | dɔ̀ɣɔ̌-n | dɔ̀gɔ̌-n / dɔ̀gɔ̌-m | dɔ̀gú-n |
| 04083 | (un) peul | Fulbe person | púndɛ́ | púlà / púlá-mù | púlàndêː / púlàndûː = púlàndôː | púlɔ̀-nɛ̀ / púlɔ̀-m | púlɔ́-nɔ̀ | púlɔ̀-m / púlɔ̀ː | pírâ, píràːndí | píndàrú-m / píndàrú | púlɔ̀-rⁿú = púlɔ̌-n / púlɔ̌-m, púnɔ̀-rⁿú / púlɔ̌-m | púlɛ́ːⁿ | pulɔn | púlɔ̀-n | púlɔ̀-n / púlɔ̀-m | púlɔ̀-n |
| 04086 | mossi | Mossi | móːsì | mùzù / mùzù-mù | mòːsí / mòːsí-mbó | mùɲù-nɛ́ / mùɲù-ḿ | mɔ̀ɔ̀sú | mùnjú-m / mùnjú | mòːsí, mùsí | m̀bùsú-m / m̀bùsú | mùsì-rⁿí / mùsǐ-m | mùñǐⁿ | muñun | mùñú-n | mùnjú-n | mùsú-n |
| 04666 | arc (pour les flèches) | bow (for arrow) | kɔ̀mbɔ̀-cɛ̀m | tôː | tóó | mùnjù-tôː | [tòː-kɛ̀mɛ̀]-béré | tów | téyⁿ | kɔ̀mɔ̀-kɛ̌ⁿ | tɔyⁿ | tɔ́yⁿ | kúsú | tɔ́yⁿ | ||
| 04667 | flèche | arrow | tɔ́ːⁿ wéː | tɛ́ŋ | kɛ̀mɛ́ / kɛ̀̌ː-mbó, mɔ̀ːsù-kɛ̀mɛ́ / -[kɛ̌ː-mbò], kɛ̀mɛ̀ dùr-îː / dùr-îː-mbò | kɛ́m | tòò kɛ̌m, tòò tànnàà-ý | [mùnjù-cɛ̀m]-yîː | [tòː-kɛ̀mɛ̀]-ǹjâ | tòw-cɛ̌m, tòw-yîː, mùsù-cɛ̌m | tèyⁿ-ìrⁿú | [kɔ̀mɔ̀-kɛ̀ⁿ]-íːⁿ | cɛm | cɛ̌m | kɛ̌m | kɛ̌m |
| 05013 | donner | give | ńdɛ́ | ńdɛ́ / ǹdà-lí | ǹdɛ́, ǹdírɛ́ | óbó- / óbú | óbó | ní | ńdí | ní | ów / ów | ó | o | óː | óː | óː |
| 05111 | dire | say | dǎm / dàmà-lí | gìnɛ́ | gɛ́- / gɛ́ | gɛ̀ | gǔyⁿ | kíyɛ́ | ... gùn | gá / gá | pórù / pɔ́-nɔ́ | ga, jɛ | gáː, gà, jɛ̀ | gáː | gɛ̀ | |
| 05121 | nom personnel | personal name | íní | ín | ínèn / ínèn | bôy | bóy | ìnìrⁿîː | ǹnèrⁿî, ìnèrⁿî | ŋìnnîː, ñìnnîː | ìsǒŋ | bɔ́ⁿ | bon | bón | sórⁿú | bón |
| 05374 | un | one | yɛ̀ː táːŋgù | tùmáː | kúndé | túrú | túrú | tùwⁿɔ́ / tùwⁿɔ̂-m / tùwⁿɔ́-yɛ̀ | tùmâ | tùmá | túrú | túrú | turu | túrú | túrú | túrú |
| 05379 | deux | two | nɛ́ːŋgá | nɔ́ː, yè-nɔ́ː | nôːy | lɛ́y | néé | yěy | wǒy | yǒy | lěy | lɔ́y, lɔ́ːy | lɛy | lɛ̌y | lěy | lɛ̌y |
| 05380 | trois | three | táːndì | táːndù, yè-táːndù | tàːndîː | tǎːn | tààndú | tàːnú | tàːndǐː | tàːní | tàːlí | tǎːn, tàːnú | tan | tǎːn | tàːlú | tàːnú |
| 05381 | quatre | four | kɛ́ːjɔ́ | cɛ́zɔ́, yè-cɛ́zɔ́ | kɛ́ːjɛ̀y | nǎyⁿ | nǎy | nǐːyⁿ | nɔ̌yⁿ | nìŋŋěyⁿ | nǎy | nǎyⁿ | nayⁿ | nǎyⁿ | nǎyⁿ | nǎyⁿ |
| 05382 | cinq | five | núːmò | nûm, yè-nûm | nùmîː | nùmɔ́rⁿɔ́ | ǹnɔ́ | nùmǔyⁿ | nìmǐː | nùmmǔyⁿ | nǔːy | núnɛ́ːⁿ, nùnɛ́ːⁿ | nuyⁿ | nǔːyⁿ | nùmǐː | nǔːyⁿ |
| 05383 | six | six | kúléyⁿ | kúlé. yè-kúlé | kúlèy | kúlòy | kúlóy | kúròy | kúrê | kúròy | kúróy | kúréː | kuroy | kúróy | kúróːy | kúróy |
| 05384 | sept | seven | sɔ́ːlì | swɛ́ː, yè-swɛ́ː | swɛ̂y | sɔ̂y | sɔ́y | súyⁿɔ̀yⁿ | súyɛ̂ | síyⁿɔ̀yⁿ | sóyⁿ | sɔ̂ː | suyⁿ | sûyⁿ | sûyⁿ | sûyⁿ |
| 05385 | huit | eight | séːlè | sáːgè, yè-sáːgè | sáːgìː | gágàrà | gágìrà | gáːrày | gáːrɛ̀ | gáːrày | gáːrà | sìlâː | gara | gáːrà | gáːrà | gáːrà |
| 05386 | neuf (numéro) | nine | tóːwà | twâː, yè-twâː | twây | tùwɔ́ | túwwɔ́ | tèːsǐm | tèːsǐː | tèːsúm | láːrà | tùwâː | laruwa | láːrúwà | láːrwà | láːrúwà |
| 05387 | dix | ten | pɛ́ːlù | píyɛ́l, yè-píyél | píyɛ́lì | pɛ́l | pɛ́lú | pɛ́rú | pɛ́ːrù | pɛ́ːrú | pɛ́ːrú | pɛ́rú | pɛru | pɛ́rú | pɛ́rú | pɛ́rɛ́ |
| 05404 | cent | hundred | sìŋgì ndó pɛ́ːnɛ́ːŋgà | tɛ́mɛ̀dɛ̀rɛ̀ | kɛ̀ːsǔm má pɔ̌ːnɔ̀y, tɛ́ːmɛ̀ndɛ́rɛ̀ | sǔm, tɛ́mtɛ̀rɛ̀ | tɛ́mìndɛ̀, kɛ̀ɛ̀súm lé pɛ̀ɛ̀-néé, súm | tɛ́ːmɛ́dɛ́rɛ̀ | tɛ́ːmɛ́dérɛ̀, tɛ́ːmdɛ́rɛ̀ | tɛ́ːmbɛ̀ndɛ́rɛ̀, tɛ́ːmɛ̀dɛ́rɛ̀ | zǎŋ, zàŋú, zàŋgú | tɛ́mdɛ́rɛ̀ | suŋ, tɛmdɛrɛ | sǔŋ, tɛ́ːmdɛ́rɛ̀ | tɛ́ːmdɛ́rɛ̀ | sùŋú |
| 05405 | mille | thousand | múnjù | mùzò | mùjú | mùɲú | mùnjó, tɛ́mìndɛ̀ néé | mùsú | mùsú | m̀bùsú | zɛ́mbɛ̀rɛ̀ | mùñú | muñu | mùñú | mùsú | mùsú |
| 05410 | compter (des objets), réciter (numéros) | count (things), recite (numbers) | nógé | lùgó / lùgó-lì | nìgíl / nìgìlè, játɛ́ | lúgó- / lúgú | nígé | lúwó | lúgó | lúwó | lúgú / lúgó | lúgó | lugo | lúgó | lúgó | lúgó |
| 05573 | vendre | sell | sóːlè | dòrⁿó / dòrⁿà-lí | túlɛ́ | dɔ̀rⁿɔ́- / dɔ̌n | dónú dɔ̀nɔ́ | tíyɛ́ | túrɔ́ | tíyɛ́ | dɔ̀rú / dɔ̀rɔ́ | dɔ̀rⁿɔ́ | dɔrⁿɔ | dɔ̀rⁿɔ́ | dɔ̀rⁿɔ́ | dɔ̀rⁿɔ́ |
| 05575 | acheter | buy, purchase | swɛ́ː | ɛ́bɛ́ / ɛ́bá-lì | dɔ̀nɛ́ | ɛ́bɛ́- / ɛ́bɛ́ | ɛ́bɛ́ | ɛ́wɛ́ | ɛ́wɛ́ | ɛ́wɛ́ | ɛ́w / ɛ́wá | ɛ́wɛ́ | ɛwɛ | ɛ́wɛ́ | ɛ́wɛ́ | ɛ́wɛ́ |
| 05814 | avoir peur de | fear, be afraid of | níːwɔ́ níːwɛ̀ / níːwè, níːwɛ̀ | íbí-yɛ́ / íbí-yá-lì | íbí-yɛ́ | l-ɛ́ː- / l-íː | níŋí-yɛ́ | úː-yí | úː-yí, ùwá | úːwí | líw / líwá | líw-ìː/líwɛ́, líy-ìː/líyɛ́ | lɛ | lɛ́ː | lɛ́ː | lɛ́ː |
| 05815 | peur | fear (noun) | níwɔ́ | íbɛ̀ | ìbìnà-ŋgó, ìbà-ŋgó | lì-lɛ̌ː, lɛ̂ː | níyɛ́ | ùwǎw | ùwá | wⁿǎn, kǒː | líwá | lìwɛ́ | lilɛ | lì-lɛ̌ː | lɛ̀-lɛ̌ː | lì-lɛ̌ː |
| 05967 | voir | see | mályêː | wɔ́ / wà-lí | yɛ́ / yɛ̀ | yéː / yéː | yɛ̀ | yǐ | yǐː | yí | wɔ́ / wɔ́ / wɔ̀-sɔ́ | ɔ̌ː | ɛ | ɛ́ː | yɛ̌ː / yɛ̀-rí- | ɛ́ː |
| 05969 | regarder (qch) | look at | mályêː | tígɛ́ / tígá-lì | tár / tàrè | yɛ̀nɛ́ | yɛ̀-ndɛ́ | tíní | ŋìrⁿɛ́ | tíní | ɛ̀lú / ɛ̀lá | gɛ̀r-îː / gɛ̀rɛ́ | yaŋa | yàŋá | yɛ̀lɛ́ | ìŋá |
| 06076 | écouter (qn, qch) | listen to (sth, sb) | núndyêː | nìndí-yó / nìndì-yò-lí | ǹdíy / ǹdìyè | kíŋ-ɛ́ː / kíŋ-íː | kééní-yé | dìlé | dèndé | dìndé | cérú / céré, hɛ́ttìnà kárⁿú / kárⁿá | kéŋìrì / kéŋéré | cegere | cégéré | cégéré | kégéré |
| 06132 | pleurer (verbe) | weep (verb only) | wɛ́ː | yɛ́ / yá-lì | ñɛ́ / ñɛ̀ | píː- / píː, yéː / yéː | píyé | yɔ́ | kóyó | yɔ́ | yí / yɛ́, pí / pé | kɔ́ːⁿ | ɛⁿ, pe | ɛ́ːⁿ, péː | kóyó | ɛ́ːⁿ |
| 06224 | flairer, sentir (une odeur) | sniff, smell (an odor) | súnjé | sínzíyó / sínzíyé-lì | gíŋ / gìŋè | jìɲ-ɛ́ː- / jìɲ-íː | sámbá | jǐːⁿ | gǐːyⁿí | tíní | súⁿsú / súⁿsɔ́ | sámá | jiñe | jìñé | jìŋgé | gìsé |
| 06264 | (goût) doux, sucré | sweet, sugary (taste) | ɛ́llá / ɛ́lɛ́lá | ɛ̌l | ɛ̀lí-yè / ɛ̌l-ŋgò | ɛ̂ːl ~ ɛ́lɛ̀l | ɛ́lɛ́lú | ɛ́rìm | ɛ́rî | ɛ́rùm | ètú | ɛ́lú | eru | érù | érù | érù |
| 06276 | (goût) amer | bitter (in taste) | kárákárá kánní | gàl | gàlí-yè / gàlú-ŋgò | gálàl | gálálú | gárìm, gárùm | gárî | gàrǔm | gòlú | kágárá | jeru | jéːrù | gérù | géːrù |
| 06287 | (goût) aigre (de tamarin, etc.) | sour, acidic, acrid (taste, e.g. of tamarind) | tóːⁿ- tóːⁿ kánní | dǎn | àmí-yè / ǎm-gò | âːm | ámám | párìm, párùm | párî | párùm | nôm | tɔ́ⁿ-tɔ́ⁿ | nɔm | nɔ̂m | lôm | nɔ̂m |
| 06360 | corde | rope, cord | síŋgì | sùŋ | sǐː-ŋgó / sǐː | sǔm | súm | sùŋgú | sěŋ, sèŋí | sòŋgú | sǔŋ | sùŋú | suŋ | sǔŋ | sùŋgú | sùŋú |
| 06526 | serrer (bras etc.) avec le bras | squeeze (e.g. arm) with one's hand | kámmì | kám, pɔ́ndɔ́ | kám / kàmè | káwⁿá- / káwⁿú | kámá | pɔ́rɔ́ | pɔ́rɔ́, kámá | kámá, pɔ́rɔ́ | kám / káwⁿá = káːⁿ | káwⁿá | kɔwⁿɔ | kɔ́wⁿɔ́ | pɔ́rɔ́ | kɔ́wⁿɔ́ |
| 06542 | pousser | push | túmbyêː | dàmbú / dàmbà-lí | dàmbí / dàmbè | dàmá- / dámú | dàmbá | dàmbí | dàmbí | dàmbí | dǎm / dàwⁿá | dèmé | dama | dàmá | dàmbá | dàmá |
| 06546 | tirer (qch) | pull (sth) | gímbɛ́ / gɔ́bɛ́ | dìlíyó / dìlìyò-lí | jùmbɛ́ | bìɲɛ́- / bìɲɛ́ | bìnjé | bàsá | bàsá | bàsá | gàgú / gàgá | bàjá | baja | bàjá | bàsá | bàsá |
| 06761 | abattre (arbre, avec hache) | chop down, cut down (tree, with ax) | kɛ́rɛ́ | jɛ́ / jà-lí, dèŋé / dèŋè-lí | jɔ̀gɛ́ | jàrá | dàá | tɛ́rɛ́ | tɛ́rɛ́, dèŋgé | dìŋgírí | tɛ́rú / tɛ́rá | kɛ́jɛ́ | tɛrɛ | tɛ́rɛ́ | tɛ́rɛ́ | tɛ́rɛ́ |
| 06910 | creuser (qch) | dig (sth) | gánjé | gùló / gùlò-lí | gǔl / gùlè | gùló- / gǔl | gùló, wànjá | gànjí | gànjí, gùnjó | gàzí | gàsú / gàsá | jǎː | jaⁿ | jǎːⁿ | gànjá | zǎːⁿ |
| 06922 | dormir (verbe) | sleep (verb only) | nóːyè | nìyⁿé / nìyⁿé-lì | nóy / nòyè | yéː- / yéː ("see") | yéyí-yé | níːyⁿí | níyⁿɛ́ | níyⁿɛ́ | léy / léyó | nɔ́wⁿ-ìː | ni | níː | níyⁿé | níː |
| 06934 | réver (verbe) | dream (verb only) | ámánjè | màzíndí-yɛ́ / màzìndì-yà-lí | màŋgírí-yɛ́ | yèlé- / yèlé | yèlé | dìré | mònjúró | dìré | mòːsú / mòːsó | mùñúrⁿù / mùñɔ́rⁿɔ́ | muño | mùñó | mɔ̀ːñɔ́ | mòsó |
| 06991 | couteau | knife | tálá | pòl | pòlé / pǒl-mbó | pǒl | pòlú | pǒː | pòrí | pǒː | pèrú | síːnɛ́ | siru | sìrú | sìrú | sìrú |
| 07027 | venir | come | égé | wó / wò-lí | wé / wè | wɛ̀lɛ́- / wɛ̀lɛ́ | yɛ̀lɛ́ | yɛ̌ | yěː | wɔ́ / wá | yèrú / yèrí | yɛ̀rɛ́ | yɛrɛ | yɛ̀rɛ́ | wǎː | yɛ̀rɛ́ |
| 07166 | courir | run | dúgúrè | zɔ̀bɔ́ / zɔ̀bà-lí | yɔ̀bɛ́ | jɔ̀bɔ́- / jɔ̀bú | jɔ̀bɔ́ | yɔ̀ɣɔ́ | yɔ̀gɔ́ | yɔ̀wɔ́ | zɔ̌w / zɔ̌ː | jɔ̀wɔ́ | jɔwɔ | jɔ̀wɔ́ | jɔ̀wɔ́ | zɔ̀wɔ́ |
| 07239 | (oiseau etc.) voler | (e.g. bird) fly | pílyêː | kílíyé / kílíyé-lì | pírí-y / pìrì-yè, pílí-y / pìlì-yè | kíl-ɛ́ː | kíílí-yé | kísíyé | kísíyé | kísíyé | círú / círó | kìrí kírìː | cire | círé | kíríyé | píré |
| 07541 | laver (vêtement) | wash (clothing) | mɔ́gɛ́ | mɔ̀gɔ́ / mɔ̀gà-lí | mɔ̀gɛ́ | súmɔ́- / súmɔ́ | mɔ̀gɔ́ | mɔ̀ɣɔ́ | mɔ̀gɔ́ | súkó | mɔ̀gú / mɔ̀gɔ́ | súmɔ́ | sumo | súmó | súmbɔ́ | súmó |
| 07590 | noir, sombre | black, dark | wɛ́rɛ́dɛ́ | jìmɛ́, jɛ̀mɛ́ | jɛ́mɛ̀ / jɛ́mɛ̀-ŋgò | gɛ́m | gɛ́m | jéwⁿè-wⁿ / jéwⁿè-m / jéwⁿè-yè | jɛ́mí | jɛ̀mɛ̂yⁿ | jɛ́m | gɛ́ⁿ | jɛm | jɛ́m | jém | gɛ́m |
| 07594 | blanc, de couleur légère | white, light-colored | tómbò | pílɛ́ | pílɛ̀ / pílɛ̀-ŋgò | píl | pílú | pílɛ́ / pílɛ́-m / pílɛ́-yɛ̀ | pírí | píndɛ́ | pírú | pírí | piru | pírú | pírí | pírú |
| 07599 | vert | green | kɔ́jí kólò | vɛ̀rú | wɛ́rɛ̀ / wɛ́rɛ̀-ŋgò | wɛ́r | wɛ́rú | sàwà ɔ̀rú | sàwà ɔ̀rí | sàwà ɔ̀rú-m | sɔ̀lɔ̀-ɔ̀rú | bèrù-ɔ̀rú | ɔyɔɔru | ɔ̀yɔ̀ ɔ̀rú | ɔ̀yɔ̀ ɔ̀rú | ɔ̀yɔ̀ ɔ̀rú |
| 07601 | bleu | blue | búlɔ́búlɔ̀ | bùlɔ̀-búlɔ̀ | bùlà-búlà / bùlà-búlà-ŋgò | bùlɔ̀-búlɔ̀ | bùlɔ̀-búlɔ́, àlà-kàlà gìɲɲí-yé | bóːgúm, bùlɔ̀-búlɔ̀ | bógí, búlà-búlà | búlà-búlà | búlà | yɛ́rú | bulɔbulɔ, yarumanajeju | bùlɔ̀-búlɔ́, yàrù-mànà jèjú | bùlɔ̀-búlɔ̀ | bùlɛ̀búlɛ̀ |
| 07602 | rouge (y compris brun et orange) | red (including brown and orange) | búnú | bǎn | bánè / bán-gò | bán | bánú | bárⁿà-wⁿ / bárⁿà-m / bárⁿà-yɛ̀ | bárⁿí | bàrⁿâyⁿ | bárⁿú | báⁿ | ban | bán | bárⁿú | bán |
| 07606 | jaune | yellow | pòrò pùná | lòl-púrⁿá | nòːl-[púnɛ̀-ŋgò] / nòːl-púnɛ̀, ɔ́ːlà-ŋgò / ɔ́ːlɛ̀ | [yùlɔ̀-pɔ̀rⁿɔ]̀-kɔ̌l | ɔ́ɔ̀lɔ̀, yùlɔ̀ púnɔ́ | nɔ̀rⁿɔ̀y pírⁿà | nàrⁿà-pírⁿâ | nɔ̀rⁿɔ̀ pírⁿà, ɔ́ːlɔ̀ | síttì | yɔ̀rɔ̀-pùrⁿú | yɔrɔpirⁿe | yɔ̀rɔ̀ pìrⁿé | ɔ́ːlà, ñɛ̀ːrⁿɛ̀-pìrⁿɛ́ | sáy |
| 07672 | se mouiller, ê. mouillé | be or become wet | ɛ́mbɛ́ | ɔ́lɔ́-ndí-yɛ́ / ɔ́lɔ́-ndí-yá-lì, émíyé / émíyé-lì | témbí-y / tèmbì-yè | ɛ́n-ɛ́ː | ɛ́nní-yɛ́ | ɔ́lú-rú | tɛ́mbí-yí, ɔ́rɔ́-ndíyé | ɔ́ndíré | ɔ́tú / ɔ́tɔ́ | ɔ́r-ìː | tɛmɛ | tɛ́mɛ́ | tɛ́mbí-yɛ́ | tɛ́mɛ́ |
| 07692 | ê. sec, (objet mouillé) devenir sec, se sécher | be dry, (sth wet) dry out | máːyⁿè | màyɛ́ / màyà-lí | mǎy / màyè | mǎː-ŋ-ɛ́ː- / mǎː-ŋ-íː | mààŋí-yɛ́ | màyⁿá | mǎː | má | mǎyⁿ / màyⁿá | mǎː-ŋ̀ | mayⁿa | màyⁿá | màyⁿá | màyⁿá |
| 07759 | (lame) tranchant, affilé | sharp (blade) | ɲáːɲáː kánní | sìːⁿ | ɛ̀lí-yè / ɛ̀lú-mbò | ɛ̂ːl | ɛ́lɛ́lú, yágárú | yágùm, ɛ́rúm | ɛ́rî | ɛ́rùm | lìsí | ñíːñí | eru | érù | érù | ñéyⁿ |
| 07775 | (lame) émoussé | blunt, not sharp (blade) | dúmbé | dònù | dùmbé / dùmbú-mbó | dùmɲǐː | dúŋgú | dùmbú | dùmbí | dùmbú | dùnú | dùmú | dum | dǔm | dùmbú | dǔm |
| 07779 | lourd | heavy | dɔ́ŋgá | tùjù | nìmí-yè / nǐm-gò | démɛ́ | túgóm | dùsú | dúsî | dùsú-m / dùsûː | dùsú | dògú | duju | dùjú | dùsú | dùsú |
| 07783 | léger | lightweight | yáw-yáw kánní | ɛ̀n | yɛ̀rí-yè / yɛ̌r-ŋgò, [yɛ́rɛ́w nɛ̀] | yóló, wɛ́y | wɛ́y | ñɛ̀rⁿú | ɛ́rⁿî | yɛ́mbɛ̀ | ɛ́rú | ñɛ́rⁿú | ñɛn | ñɛ́n | ñɛ́rⁿú | ñɛ́n |
| 07839 | (mouvement, chemin) droit, direct (adverbe) | straight (motion, road) (adverb) | díwⁿ= | dém= | dém= nè, dé= nè | dém= | dém-ní | dém= | dém= | dém= | dém= | dɛ́wⁿ= | dem | dém= | dém= | dém= |
| 07910 | (récipient) plein | full (container) | jwéː | bǎː | jòyóː / jòyéː | jóː | jòáá-dɛ̀ | báː | zú | jó= káⁿ | jo | jóː | jóː | zóː | ||
| 07926 | (récipient) vide | empty (container) (adj) | sálá | ìzɛ̀ | ìnjɛ́ː / ìnjɛ́-ŋgó | kóːló | ísé | kòrǒy | kóró, ǹjɛ̀ nàːrⁿí | sùzíⁿ= | péré | kǒː | wom | wóm | péːré | wóm |
| 07935 | bon | good | pɔ́lɔ́ | síyɛ́ | náláː / náléː, nɛ̌y-yè / nɛ̌y-ŋgò | ɛ̀jú | síɛ́, dàgáá-dɛ̀ | ɛ̀sú | ɛ̀sí | ɛ̀sú-m / ɛ̀sú | jɛ̀rⁿú | sɛ́ⁿ | ɛju | ɛ̀jú | ɛ̀sú | ɛ̀sú |
| 07969 | mauvais | bad, no good | yáːlá | gòmò / -mù, sálá / -mù | nɛ̀ːndɛ́ː / nèːndáː | mɔ̀ɲú | pàdíɛ́, sálá, yámú | mɔ̀sú | mɔ̀sí, gɔ̀mî | m̀bɔ̀sú | mɔ̀sú, m̀bɔ̀sú | mɔ̀ñú | mɔñu | mɔ̀ñú | mɔ̀sú | mɔ̀sú |
| 08100 | froid, frais (eau, etc.) | cold (e.g. water) | kéló | kèːzù | yégèlè / yégèlè-ŋgè | kâːl | yégélú | tâm | támî | tâm | tôm | kélú | tom | tôm | tôm | tôm |
| 08109 | (ré)chauffer (qch) | heat (sth), make hot | ɔ́j-jɛ́-mɛ́ / ɔ́j-jɛ́-má-lì | wàyá-m / wàyà-mè | ɔ́g-ɛ́ː-mɔ́ | ɔ́gí-rɔ́ | ɔ́wyú-wú | ɔ́gí-yɛ́-mí | ɔ́wíː-mí | dɔ̀y-kú / dɔ̀y-kɔ́ | núwⁿ-ɛ́ː-m̀ | ɔgɔrɔ | ɔ́gɔ́-rɔ́, ɔ́ɣɔ́-rɔ́ | ɔ́gú-wɔ́ | ɔ́gɔ́-rɔ́ | |
| 08112 | chaleur (température) | hot weather, heat (temperature) | úgyêː | úzú | dwɛ̀yⁿ-ŋgó | ùjɔ́ | údú | ɔ̂w | sǒy | ɔ̀rⁿɔ̀ ɔ̂wⁿ | púpúlé | ù-ùgɔ́ | ɔgu, ogu | ɔ́gù | sò-sǒy | ɔ́gù |
| 08118 | brûler (viande etc.) sur un feu | burn (e.g. meat) on a fire | yáːrè | dɔ̀dɔ́ / dɔ̀dà-lí | dǎːn / dàːnè | yɔ̀ɔ̀rɔ́ | dɔ̌ỳ dɔ̌, dɔ̌ | dɔ̌ː | dɔ́, díː-rí | lɔ́gú-m / lɔ́gú-mɔ́ | yɔ̌ːrì | dɛ | dɛ̌ː | yɔ̀ːrɔ́ | dɛ̌ː | |
| 08163 | ombre | shade, shadows | kíndó | kìndè | kìndôː / kìndêː | kìnîː | kìndíyé | kì-kìlêː, kì-kìlé | kìndê | kìndôː | cìló | kìné | cicine, cin | cì-cìné, cǐn | kì-kìlé | kìkìné |
Notes et références
Notes
Références
- Voir bibliographie.
- Michel Leiris, La langue secrète des Dogons de Sanga (Soudan français), Institut d'ethnologie, Paris, 1948, 530 p.
- Heath, Jeffrey; McPherson, Laura; Prokhorov, Kirill; Moran, Steven. 2015. Dogon Comparative Wordlist. Dogon and Bangime Linguistics. (Attribution 4.0 International (CC BY 4.0))
Annexes
Bibliographie
- (bm) Emè Dògò ginu sò pèybe, ènwènrènbe unkò, Bamako, DNAFLA, , 28 p.
- Éléments de terminologie dogon, Bamako, DNAFLA, , 84 p.
- Lexique dogon-français, Bamako, Ministère de l’Éducation nationale, DNAFLA, , 144 p.
- Geneviève Calame-Griaule, Ethnologie et langage : la parole chez les Dogon, Paris, Gallimard, , 589 p. (édition ne varietur établie par l'auteur, Limoges, Éditions Lambert-Lucas, 2009)
- Geneviève Calame-Griaule, Dictionnaire dogon, dialecte tòro : langue et civilisation, Paris, Klincksieck, , 332 p.
- Denis Amadine Douyon, Parlons dogon : Langue et culture « toroso » d’Ireli (Mali), Munich, Newcastle, L’Harmattan, , 256 p. (ISBN 978-2-296-13544-4, lire en ligne)
- François Claerhout, Claude Cathala et William Sanz, Songho – Dogon des Trois Collines, , 243 p.
- Marcel Griaule, Dieu d’eau, Paris, Librairie Arthème Fayard, , 224 p.
- (en) Jeffrey Heath, A grammar of Jamsay, Berlin, New York, Mouton de Gruyter, , 735 p. (ISBN 978-3-11-020113-0)
- (en) Jeffrey Heath, A grammar of Dogul Dom (Dogon language family, Mali), University of Michigan, (lire en ligne)
- (en) Jeffrey Heath, A grammar of Penange (Dogon, Mali), University of Michigan, (lire en ligne)
- Marcel Kervran et André Prost, Les parlers dogons, Université de Dakar, , 171 + 144 p.
- (en) Laura McPherson, A grammar of Tommo So, Berlin, De Gruyter Mouton, , 622 p. (ISBN 978-3-11-030092-5)
- (en) Vladimir Plungian, Dogon, Munich, Newcastle, LINCOM Europa, , 47 p. (ISBN 3-929075-46-6)
Articles connexes
Liens externes
- Dogon dans Ethnologue.com
Portail des langues .svg.png.webp)
Portail de l’Afrique 
Portail du Burkina Faso 
Portail du Mali
Cet article est issu de Wikipedia. Le texte est sous licence Creative Commons - Attribution - Partage dans les Mêmes. Des conditions supplémentaires peuvent s'appliquer aux fichiers multimédias.