Johanna Courtmans-Berchmans

Johanna-Desideria Berchmans (née le à Audeghem ; morte le à Maldeghem[1]), connue aussi sous les noms de Johanna Courtmans-Berchmans et Vrouwe Courtmans née Berchmans est une poétesse, dramaturge, nouvelliste et romancière flamande. Connue pour ses textes sociaux, elle fut aussi enseignante et directrice d'école et est considérée comme étant l'une des auteures flamandes les plus importantes du XIXe siècle[2].

Pour les articles homonymes, voir Courtmans.

Biographie

Johanna Berchmans, de par son mariage avec l’instituteur Jean-Baptiste Courtmans, secrétaire de la Maetchappij van Vlaemsche Letteroefening (institution regroupant de nombreux écrivains flamands de l’époque) rencontre certains d’entre eux, ce qui va l’inciter à se mettre à l’écriture[3]. Dès lors, Johanna, ayant une belle plume, remportera divers concours de poésie. Son premier recueil, Vlaemsche Poezy, paraît en 1856[4].

Malheureusement, la même année, Johanna devient veuve et part s’installer avec ses huit enfants à Maldeghem, où elle ouvre un pensionnat. Les élèves s’y font rare car beaucoup rejettent ses opinions jugées trop libérales. Dès 1861, à la suite du succès de son deuxième livre, elle publiera un roman par an. Elle est la première auteure flamande à vivre de sa plume.

Galerie
  • Bertha Baldwin (1871)
  • Œuvres romantiques : Le Fils du meunier (1864)

Œuvres
  • Marie-Theresia (1841)
  • België's eerste koningin (1842)
  • Philippinne van Vlaanderen (1842)
  • Pieter de Coninck (1842)
  • Lof van het pausdom (1843)
  • Margaretha van Brabant (1845)
  • Helena van Leliëndal (1855)
  • Marnix van Ste-Aldegonde (1855)
  • Vlaamse poëzij (1856)
  • Jacob van Artevelde (?)
  • Karel de Stoute (?)
  • Kindergedichten (?)
  • De burgemeester van 1819 (1861)
  • Anna de bloemenmaagd (1862)
  • De gemeenteonderwijzer (1862)
  • Edeldom (1862)
  • Het geschenk van de jager (1862)
  • De zwarte hoeve (1863)
  • Livina (1863)
  • Drie novellen (De bloem van Cleyt - De zoon van de molenaar - De bondgenoot) (1864)
  • Griselda (1864)
  • De hut van tante Klara (1865)
  • Drie testamenten (1865)
  • De schuldbrief (1866)
  • Genoveva van Brabant (1866)
  • Het plan van Heintje Barbier (1866)
  • De zaakwaarnemer (1867)
  • Moeder Dancel (1868)
  • Nicolette (1868)
  • Tijdingen uit Amerika (1868)
  • Eens is genoeg (1869)
  • De zoon van de mosselman (1870)
  • Bertha Baldwin (1871)
  • Christina van Oosterwei (1871)
  • Moeders spaarpot (1871)
  • De wees van het Rozenhof (1872)
  • Tegen wil en dank (1872)
  • De koewachter (1873)
  • Het rad der fortuin (1873)
  • Verscheurde bladen (1874)
  • De gezegende moeder (1876)
  • Karel Klepperman (1878)
  • Rozeken Pot (1879)
  • De hoogmoedige (1882)
  • De gezegende akker (?)
  • Uit liefde getrouwd (?)
  • 'k Zou hem niet begeeren (?)
  • Jan de Voerman en zijn paard (?)
  • Roza van den Boschkant (?)
  • Mietje Haneman (?)
  • Ses romans et nouvelles furent publiés deux fois en œuvres complètes :
    • Verhalen en novellen, 23 delen, 1883-1890
    • Volledige prozawerken, 33 delen, 1923-

Bibliographie
  • Jos. VAN HOORDE-DE CONINCK, Vrouwe Courtmans-Berchmans, haar leven en hare werken, 1883
  • E. H. MOGUEZ, La manifestation de Maldeghem, in: Revue de Belgique, Bruxelles, XLIV, 1883, pp. 101-106
  • Stijn Streuvels, Over Vrouwe Courtmans, 1911
  • Jules PÉE, Mevrouw Courtmans, een letterkundige studie, 1935
  • Maldegemsche momenten, uitg. Provinciaal Verbond Westvlaamse Willemsfondsafdelingen, 1941.
  • Cees BUDDINGH, Encyclopedie voor de wereldliteratuur, Utrecht, Bruna, 1954, p. 147.
  • A. DE COCK, Mevrouw Courtmans en het volksleven in haar tijd, licentiaatsverhandeling (onuitgegeven), Universiteit Gent, 1958.
  • Mevrouw Courtmans 1811-1890. Huldebetoon bij de inhuldiging van haar standbeeld te Maldegem 17 sept. 1961, Maldeghem, 1961.
  • Gilbert DEGROOTE, Vrouwe Courtmans, brieven aan haar zoon Emile, in: Handelingen van de Koninklijke Zuidnederlandse maatschappij voor Taal en Letterkunde, Gent, 1964
  • M. WEYTENS, Mevrouw Courtmans. Enkele aspecten uit haar werk, licentiaatsverhandeling (onuitgegeven, Universiteit Gent, 1964.
  • H. NOTTEBOOM (red.), Over Courtmans' leven en werk, 1990
  • J. TAELDEMAN, Mevrouw Courtmans (1811-1890), in: Boek en Bibliotheek, reeks VI, 1991, n° 3, pp. 4-7.
  • Filip BOUDREZ, Johanna D. Berchmans, in: Nieuwe encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Tielt, 1997.
  • Gilbert DEGROOTE, Jan B. Courtmans, in: Nieuwe encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Tielt, 1997.
  • Ada DEPREZ (red.), Hoofdstukken uit de geschiedenis van de Vlaamse letterkunde in de 19e eeuw, Deel 1, Gand, Koninklijke Academie, 1999, pp. 225-236.
  • Liselotte VANDENBUSSCHE, Het veld der verbeelding. Vrijzinnige vrouwen in Vlaams-literaire en algemeen-culturele tijdschriften (1870-1914), Gand, Koninklijke Academie, 2008.
  • Aimé STROOBANTS & Leo PÉE (red.), Dendermondenaars geportretteerd, Dendermonde, Gedenkschriften van de Oudheidkundige Kring van het Land van Dendermonde. Vierde reeks. Deel 20, jaarboek 2001, 2001, pp. 126-127.

Notes et références
  1. Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse letteren : http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=Cour006
  2. Bibliothèque municipale de Gand : http://www.literair.gent.be/html/lexicondetail.asp?ID=5&AID=208&l=C « Copie archivée » (version du 3 juillet 2013 sur l'Internet Archive)
  3. E. Gubin, Dictionnaire des femmes belges - XIXe et XXe siècles, Paris, Racine, , p. 49
  4. (nl) P. Couttenier, « Bekroond met een keizerlijk geschenk. Johanna Desideria Berchmans », Schenkeveld-Van der Dussen R. (dir.), Met en zonder lauwerkrans. Schrijvende vrouwen uit de vroegmoderne tijd 1550-1880 : van Anna Bijns tot Elisa van Calcar, Amsterdam, Amsterdam University Pers, , p. 860 - 870

Liens externes

Source de la traduction
  • Portail de la littérature
  • Portail du XIXe siècle
  • Portail de la Belgique
Cet article est issu de Wikipedia. Le texte est sous licence Creative Commons - Attribution - Partage dans les Mêmes. Des conditions supplémentaires peuvent s'appliquer aux fichiers multimédias.