Gastropoda (classification phylogénétique)
Cette page a pour objet de présenter un arbre phylogénétique des Gastropoda (Gastéropodes), c'est-à-dire un cladogramme mettant en lumière les relations de parenté existant entre leurs différents groupes (ou taxa), telles que les dernières analyses reconnues les proposent. Ce n'est qu'une possibilité, et les principaux débats qui subsistent au sein de la communauté scientifique sont brièvement présentés ci-dessous, avant la bibliographie.
Arbre phylogénétique
Le cladogramme présenté ici se veut cohérent avec les dernières analyses publiées et accessibles. Il n'est pas forcément consensuel, et on peut toujours se référer à la bibliographie indiquée au bas de l'article.
Le symbole ▲ renvoie à la partie immédiatement supérieure de l'arbre phylogénétique du vivant. Le signe ► renvoie à la classification phylogénétique du groupe considéré. Tout nœud de l'arbre portant plus de deux branches montre une indétermination de la phylogénie interne du groupe considéré.
Les habitudes typographiques des botanistes et des zoologistes sont différentes. Ici, par commodité de lecture, et certains groupes actuels relevant des deux domaines traditionnels, les noms de taxons supérieurs au genre sont tous écrits en caractères droits, les noms de genres ou d'espèces en italiques.
À la suite d'un taxon, sa période d'apparition, quand elle est connue, peut être indiquée suivant la légende suivante : (Plé) : Pléistocène ; (Pli) : Pliocène ; (Mio) : Miocène ; (Oli) : Oligocène ; (Éoc) : Éocène ; (Pal) : Paléocène ; (Cré) : Crétacé ; (Jur) : Jurassique ; (Tri) : Trias ; (Per) : Permien ; (Car) : Carbonifère ; (Dév) : Dévonien ; (Sil) : Silurien ; (Ord) : Ordovicien ; (Camb) : Cambrien ; (Edi) : Édiacarien. Pour plus de précision si possible, (-) : inférieur ; (~) : moyen ; (+) : supérieur.
▲ └─o Gastropoda ├─o Patellogastropoda └─o Orthogastropoda ├─o Cocculiniformia ├─o Neritaemorphi ├─o Vetigastropoda └─o Apogastropoda ├─o Caenogastropoda │ ├─o Architaenioglossa │ └─o Sorbeoconcha │ ├─o Discopoda │ └─o Hypsogastropoda │ ├─o Ptenoglossa │ ├─o Neogastropoda │ └─o Littorinimorpha └─o Heterobranchia ├─o Heterostropha ou Triganglionata └─o Euthyneura ├─o Opisthobranchia │ ├─o Sacoglossa │ ├─o Runcinoidea │ ├─o Anaspidea │ ├─o Notaspidea │ ├─o Acochlidioidea │ ├─o Cephalaspidea │ └─o │ ├─o Thecosomata │ └─o │ ├─o Gymnosomata │ └─o Nudibranchia └─? Pulmonata ├─o Basommatophora └─o ├─o Systellommatophora └─o Eupulmonata └─o Stylommatophora ├─o Orthurethra └─o Sigmurethra
▲ └─o Gastropoda ├─o Schizopea (éteint) ├─o Euconiidae (éteint) ├─o Eogastropoda │ ├─o Omphalocirridae (éteint) │ └─o │ ├─o │ │ ├─o Metoptomatidae (éteint) │ │ └─o Patellogastropoda ou Docoglossa │ │ ├─o Patellidae │ │ ├─o Lepetopsina │ │ │ ├─o Lepetopsidae │ │ │ └─o Neolepetopsidae │ │ └─o Nacellina │ │ ├─o Nacellidae │ │ └─o Acmaeioidea │ │ ├─o Acmaeidae │ │ │ ├─o Pectinodontinae │ │ │ └─o Propilidinae │ │ ├─o Lepetidae │ │ └─o Lottiidae │ │ ├─o Lottiinae │ │ └─o Patelloidinae │ └─o Euomphalida (éteint) │ ├─o Ophiletidae (éteint) │ └─o │ ├─? Planitrochidae (éteint) │ ├─o │ │ ├─o Lytospiridae (éteint) │ │ └─o Euomphaloidea (éteint) │ │ ├─o Raphistomatidae (éteint) │ │ └─o Platyceratoidea (éteint) │ │ ├─o Platyceratidae (éteint) │ │ └─o Holopeidae (éteint) │ └─o │ ├─o Macluritoidea (éteint) │ │ ├─? Archaeospiridae (éteint) │ │ └─o Macluritidae (éteint) │ ├─? Omphalotrochidae (éteint) │ └─o │ ├─o Lesueurillidae (éteint) │ └─o │ ├─o Helicotomidae (éteint) │ └─o │ ├─o Anomphalidae (éteint) │ └─o │ ├─o Euomphalidae (éteint) │ └─o Pseudophoridae (éteint) └─o ├─o Dirhachopea (éteint) └─o ├─o Sinuopea (éteint) └─o ├─o Bellerophontida (éteint) │ ├─o Cloudia (éteint) │ ├─o Bucanellidae (éteint) │ ├─o │ │ ├─o Sinuitidae (éteint) │ │ └─o Euphemitidae (éteint) │ └─o Bellerophontina (éteint) │ ├─o Bucaniidae (éteint) │ └─o Bellerophontidea (éteint) │ ├─o Tetranota (éteint) │ └─o Bellerophontoidea (éteint) │ ├─o │ │ ├─o Bellerophontidae (éteint) │ │ ├─o Cymbulariidae (éteint) │ │ └─o Knightitidae (éteint) │ └─o Carinaropsidae (éteint) │ ├─o │ │ ├─o Sphenosphaera (éteint) │ │ └─o Carinaropsis (éteint) │ └─o │ ├─o Pterothecinae (éteint) │ └─o │ ├─o Bucanopsis (éteint) │ └─o │ ├─o Grandostomatinae (éteint) │ └─o Salpingostomatinae (éteint) └─o Orthogastropoda ├─? Murchisoniina │ ├─o Trochonematidae (éteint) │ ├─o Straparollinidae (éteint) │ ├─o │ │ ├─o Subulitidae (éteint) │ │ └─o Murchisonioidea (éteint) │ │ ├─o Hormotomidae (éteint) │ │ ├─o Murchisoniidae (éteint) │ │ └─o Loxonematoidea │ │ ├─o Loxonematidae (éteint) │ │ └─o Provannidae │ └─o Eotomarioidea (éteint) │ ├─o Lophospiridae (éteint) │ └─o │ ├─o Eotomariidae (éteint) │ └─o Gosseletinidae (éteint) │ ├─o Euryzoninae (éteint) │ ├─o Gosseletininae (éteint) │ └─o │ ├─o Phanerotrematidae (éteint) │ └─o Luciellidae (éteint) ├─o Cocculiniformia │ ├─o Cocculinoidea │ │ ├─o Cocculinidae │ │ └─o Bathysciadiidae │ └─o Lepetelloidea │ ├─o Addisoniidae │ ├─o Lepetellidae │ ├─o Bathyphytophilidae │ ├─o Choristellidae │ ├─o Cocculinellidae │ ├─o Osteopeltidae │ ├─o Pseudococculinidae │ └─o Pyropeltidae ├─o Neritaemorphi │ ├─o Neomphaloidea │ │ ├─o Neomphalidae │ │ └─o Cyathermiidae │ └─o │ ├─o Cyrtoneritomorpha (éteint) │ └─o Neritopsina │ ├─o Peltospiridae │ └─o Neritoidea │ ├─o Helicinidae │ ├─o Hydrocenidae │ ├─o Phenacolepadidae │ ├─o Neritiliidae │ ├─o Neritopsidae │ └─o Neritidae │ ├─o Neritinae │ └─o Theodoxinae ├─o Vetigastropoda │ ├─o Lepetodrilidae │ ├─o Seguenziidae │ │ ├─o Asthelysinae │ │ ├─o Guttulinae │ │ └─o Seguenziinae │ │ ├─o Seguenziini │ │ └─o Fluxinellini │ ├─o Haliotidae │ ├─o Pleurotomarioidea │ │ ├─o Pleurotomariidae │ │ └─o Scissurellidae │ │ ├─o Anatominae │ │ ├─o Scissurellinae │ │ └─o Larocheinae │ ├─o Fissurelloidea │ │ ├─o Clypeosectidae │ │ └─o Fissurellidae │ │ ├─o Diodorinae │ │ ├─o Emarginulinae │ │ └─o Fissurellinae │ └─o Trochoidea │ ├─o Pendromidae │ ├─o Skeneidae │ ├─o Trochaclididae │ ├─o Turbinidae │ │ ├─o Angariinae │ │ ├─o Colloniinae │ │ ├─o Gabrieloninae │ │ ├─o Liotiinae │ │ ├─o Phasianellinae │ │ ├─o Tricoliinae │ │ ├─o Turbininae │ │ ├─o Homalopomatinae │ │ └─o Astraeinae │ └─o Trochidae │ ├─o Trochinae │ ├─o Stomatellinae │ ├─o Eucyclinae │ ├─o Calliostomatinae │ ├─o Solariellinae │ ├─o Halistylinae │ ├─o Tegulinae │ ├─o Oligomeriinae │ ├─o Lirulariinae │ ├─o Gibbulinae │ ├─o Cantharidinae │ ├─o Cataeginae │ ├─o Thysanodontinae │ ├─o Margaritinae │ │ ├─o Margaritini │ │ └─o Kaiparathinini │ └─o Umboniinae │ ├─o Umboniini │ ├─o Bankiviini │ └─o Monileini └─o Apogastropoda ├─o Caenogastropoda │ ├─o Architaenioglossa │ │ ├─o Ampullarioidea │ │ │ ├─o Ampullariidae │ │ │ └─o Viviparidae │ │ └─o Cyclophoroidea │ │ ├─o Cyclophoridae │ │ ├─o Diplommatinidae │ │ └─o Pupinidae │ └─o Sorbeoconcha │ ├─o Discopoda │ │ ├─o Campanilidae │ │ └─o Cerithioidea │ │ ├─o Batillariidae │ │ ├─o Cerithiidae │ │ │ ├─o Bittiinae │ │ │ └─o Cerithiinae │ │ ├─o Dialidae │ │ ├─o Diastomatidae │ │ ├─o Fossaridae │ │ ├─o Litiopidae │ │ ├─o Melanopsidae │ │ ├─o Modulidae │ │ ├─o Obtortionidae │ │ ├─o Orectospiridae │ │ ├─o Pachychilidae │ │ ├─o Planaxidae │ │ ├─o Pleuroceridae │ │ ├─o Potamididae │ │ ├─o Scaliolidae │ │ ├─o Siliquariidae │ │ ├─o Thiaridae │ │ └─o Turritellidae │ │ ├─o Turritellinae │ │ └─o Turritellopsinae │ └─o Hypsogastropoda │ ├─o Ptenoglossa │ │ ├─o Epitonioidea │ │ │ ├─o Epitoniidae │ │ │ ├─o Janthinidae │ │ │ └─o Aclididae │ │ ├─o Eulimoidea ou Eulimidae │ │ └─o Triphoroidea │ │ ├─o Cerithiopsidae │ │ └─o Triphoridae │ │ ├─o Triphorinae │ │ └─o Metaxiinae │ ├─o Neogastropoda │ │ ├─o Muricoidea ou Muricidae │ │ │ ├─o Coralliophilinae │ │ │ ├─o Muricinae │ │ │ ├─o Rapaninae │ │ │ ├─o Trophoninae │ │ │ ├─o Typhinae │ │ │ ├─o Ocenebrinae │ │ │ ├─o Ergalataxinae │ │ │ ├─o Muricopsinae │ │ │ └─o Haustrinae │ │ ├─o Buccinoidea │ │ │ ├─o Buccinidae │ │ │ │ ├─o Buccininae │ │ │ │ └─o Pisaniinae │ │ │ ├─o Melongenidae │ │ │ ├─o Fasciolariidae │ │ │ ├─o Nassariidae │ │ │ └─o Columbellidae │ │ │ ├─o Columbellinae │ │ │ └─o Pyreninae │ │ ├─o Conoidea │ │ │ ├─o Conidae │ │ │ ├─o Terebridae │ │ │ └─o Turridae │ │ │ ├─o Borsoniinae │ │ │ ├─o Conorbinae │ │ │ ├─o Crassispirinae │ │ │ ├─o Daphnellinae │ │ │ ├─o Drilliinae │ │ │ ├─o Thatcheriinae │ │ │ ├─o Turriculinae │ │ │ ├─o Turrinae │ │ │ ├─o Zonulispirinae │ │ │ ├─o Mangeliinae │ │ │ ├─o Clavatulinae │ │ │ ├─o Clathurellinae │ │ │ ├─o Taraninae │ │ │ ├─o Cochlespirinae │ │ │ ├─o Pseudomelatominae │ │ │ ├─o Strictispirinae │ │ │ └─o Oenopotinae │ │ ├─o Cancellarioidea ou Cancellariidae │ │ │ ├─o Admetinae │ │ │ ├─o Cancellariinae │ │ │ └─o Plesiotritoninae │ │ └─o Volutoidea │ │ ├─o Turbinellidae │ │ │ ├─o Columbariinae │ │ │ ├─o Ptychatractinae │ │ │ └─o Turbinellinae │ │ ├─o Olividae │ │ │ ├─o Ancillinae │ │ │ ├─o Olivellinae │ │ │ └─o Olivinae │ │ ├─o Pseudolividae │ │ ├─o Mitridae │ │ │ ├─o Mitrinae │ │ │ ├─o Cylindromitrinae │ │ │ └─o Imbricariinae │ │ ├─o Costellariidae │ │ ├─o Marginellidae │ │ ├─o Harpidae │ │ ├─o Volutomitridae │ │ ├─o Cystiscidae │ │ └─o Volutidae │ │ ├─o Zidoninae │ │ ├─o Volutinae │ │ ├─o Athletinae │ │ ├─o Fulgorarinae │ │ ├─o Odontocymbiolinae │ │ └─o Cymbiolinae ou Amoriinae │ │ ├─o Amoriini │ │ ├─o Melonini │ │ └─o Notovolutini │ └─o Littorinimorpha │ ├─o Cingulopsoidea │ │ ├─o Cingulopsidae │ │ ├─o Eatoniellidae │ │ └─o Rastodentidae │ ├─o Stromboidea │ │ ├─o Aporrhaidae │ │ ├─o Strombidae │ │ └─o Struthiolariidae │ ├─o Vanikoroidea │ │ ├─o Haloceratidae │ │ ├─o Vanikoridae │ │ └─o Hipponicidae │ ├─o Calyptraeoidea ou Calyptraeidae │ ├─o Capuloidea ou Capulidae │ ├─o Xenophoroidea ou Xenophoridae │ ├─o Vermetoidea ou Vermetidae │ ├─o Cypraeoidea │ │ ├─o Pediculariidae │ │ ├─o Ovulidae │ │ └─o Cypraeidae │ │ ├─o Cypraeinae │ │ ├─o Erosariinae │ │ ├─o Bernayinae │ │ └─o Cypraeovulinae │ ├─o Velutinoidea │ │ ├─o Velutinidae ou Lamellariidae │ │ └─o Triviidae │ │ ├─o Triviinae │ │ └─o Eratoinae │ ├─o Naticoidea ou Naticidae │ │ ├─o Ampullospirinae │ │ ├─o Naticinae │ │ ├─o Polinicinae │ │ └─o Sininae │ ├─o Tonnoidea │ │ ├─o Bursidae │ │ ├─o Ficidae │ │ ├─o Pisanianuridae │ │ ├─o Laubierinidae │ │ ├─o Personidae │ │ ├─o Ranellidae │ │ │ ├─o Ranellinae │ │ │ └─o Cymatiinae │ │ ├─o Tonnidae │ │ └─o Cassidae │ │ ├─o Cassinae │ │ ├─o Phaliinae │ │ └─o Oocorythinae │ ├─o Carinarioidea ou Pterotracheoidea ou Heteropoda │ │ ├─o Atlantidae │ │ ├─o Carinariidae │ │ ├─o Firolidae │ │ └─o Pterotracheidae │ ├─o Littorinoidea ou Littorinidae │ │ ├─o Bembiciinae │ │ ├─o Littorininae │ │ ├─o Tectariinae │ │ └─o Laevilitorininae │ └─o Rissooidea │ ├─o Assimineidae │ ├─o Bithyniidae │ ├─o Hydrobiidae │ ├─o Iravadiidae │ ├─o Stenothyridae │ ├─o Truncatellidae │ ├─o Rissoidae │ │ ├─o Rissoinae │ │ └─o Rissoininae │ ├─o Barleeidae │ ├─o Anabathridae │ ├─o Pelycidiidae │ ├─o Epigridae │ ├─o Emblandidae │ ├─o Elachisinidae │ └─o Vitrinellidae │ ├─o Vitrinellinae │ ├─o Caecinae │ ├─o Pedumicrinae │ └─o Streblocerinae └─o Heterobranchia ├─o Heterostropha ou Triganglionata │ ├─o Omalogyroidea ou Omalogyridae │ ├─o Rissoelloidea ou Rissoellidae │ ├─o Architectonicoidea │ │ ├─o Mathildidae │ │ └─o Architectonicidae │ │ ├─o Architectonicinae │ │ ├─o Philippiinae │ │ └─o Heliacinae │ ├─o Valvatoidea │ │ ├─o Cornirostridae │ │ ├─o Orbitestellidae │ │ └─o Xylodisculidae │ └─o Pyramidelloidea │ ├─o Amathinidae │ └─o Pyramidellidae │ ├─o Pyramidellinae │ ├─o Odostomiinae │ ├─o Turbonillinae │ └─o Cyclostremellinae └─o Euthyneura ├─o Opisthobranchia │ ├─o Sacoglossa │ │ ├─o Costasiellidae │ │ ├─o Cylindrobullidae │ │ ├─o Volvatellidae │ │ ├─o Juliidae │ │ │ ├─o Juliinae │ │ │ └─o Bertheliniinae │ │ ├─o Oxynoidae │ │ ├─o Caliphyllidae │ │ ├─o Elysiidae │ │ └─o Stiligeridae │ │ ├─o Stiligerinae │ │ └─o Limapontinae │ ├─o Runcinoidea │ │ ├─o Runcinidae │ │ └─o Ildicidae │ ├─o Anaspidea │ │ ├─? Akeridae │ │ ├─o Aplysiidae │ │ ├─o Dolabellidae │ │ ├─o Dolabriferidae │ │ └─o Notarchidae │ ├─o Notaspidea │ │ ├─o Umbraculidae │ │ ├─o Tylodinidae │ │ └─o Pleurobranchidae │ │ ├─o Pleurobranchinae │ │ └─o Pleurobranchaeinae │ ├─o Acochlidioidea │ │ ├─o Philinoglossacea │ │ │ ├─o Philinoglossidae │ │ │ └─o Plusculidae │ │ └─o Euacochlidiacea │ │ ├─o Acochlidiidae │ │ ├─o Hedylopsidae │ │ ├─o Microhedylidae │ │ └─o Platyhedylidae │ ├─o Cephalaspidea │ │ ├─o Acteonidae │ │ ├─o Ringiculidae │ │ ├─o Hydatinidae │ │ ├─o Bullinidae │ │ ├─o Scaphandridae │ │ ├─o Philinidae │ │ ├─o Aglajidae │ │ ├─o Gastropteridae │ │ ├─o Diaphanidae │ │ ├─o Notodiaphanidae │ │ ├─o Bullidae │ │ ├─o Smaragdinellidae │ │ ├─o Retusidae │ │ └─o Atyidae │ │ ├─o Atyinae │ │ ├─o Bullactinae │ │ ├─o Lathopthalminae │ │ └─o Hamineinae │ └─o │ ├─o Thecosomata │ │ ├─o Euthecosomata │ │ │ ├─o Limacinidae │ │ │ └─o Cavoliniidae │ │ │ ├─o Clioinae │ │ │ ├─o Cuvierininae │ │ │ └─o Cavoliniinae │ │ └─o Pseudothecosomata │ │ ├─o Peraclidae │ │ ├─o Desmopteridae │ │ └─o Cymbuliidae │ │ ├─o Cymbuliinae │ │ └─o Glebinae │ └─o │ ├─o Gymnosomata │ │ ├─o Pneumodermatidae │ │ ├─o Notobranchaeidae │ │ ├─o Cliopsidae │ │ ├─o Clionidae │ │ ├─o Thliptodontidae │ │ ├─o Hydromylidae │ │ ├─o Laginiopsidae │ │ └─o Doridoidea │ │ ├─? Anadoridacea │ │ │ ├─o Triophidae │ │ │ │ ├─o Triophinae │ │ │ │ └─o Kalinginae │ │ │ ├─o Aegiretidae │ │ │ ├─o Polyceratidae │ │ │ ├─o Gymnodorididae │ │ │ ├─o Vayssiereidae │ │ │ ├─o Corambidae │ │ │ ├─o Lamellidorididae │ │ │ └─o Goniodorididae │ │ │ ├─o Goniodoridinae │ │ │ ├─o Okeniinae │ │ │ ├─o Anculinae │ │ │ └─o Hopkinsiinae │ │ └─o │ │ ├─o Berthella │ │ └─o │ │ ├─o Gnathodoridacea │ │ │ ├─o Doridoxidae │ │ │ └─o Bathydorididae │ │ └─o │ │ ├─o Aegires │ │ └─o │ │ ├─o Hexabranchus │ │ └─o │ │ ├─o Onchidoris │ │ └─o │ │ ├─o Porostomata │ │ │ ├─o Mandeliidae │ │ │ └─o Porodoridacea │ │ │ ├─o Dendrodorididae │ │ │ └─o Phylliidae │ │ └─o Labiostomata │ │ ├─? Artachaeinae │ │ ├─? Homoiodorididae │ │ ├─o │ │ │ ├─o Actinocyclidae │ │ │ └─o Chromodorididae │ │ └─o │ │ ├─o Dorididae │ │ └─o Discodorididae │ └─o Nudibranchia │ ├─o Dendronotoidea │ │ ├─o Tritoniidae │ │ ├─o Marianinidae │ │ ├─o Lomanotidae │ │ ├─o Scyllaeidae │ │ ├─o Hancockiidae │ │ ├─o Dendronotidae │ │ ├─o Bornellidae │ │ ├─o Tethydidae │ │ ├─o Dotoidae │ │ └─o Phylliroidae │ ├─o Arminoidea │ │ ├─o Pachygnatha │ │ │ ├─o Madrellidae │ │ │ ├─o Dironidae │ │ │ └─o Zephyrinidae │ │ ├─o Leptognatha │ │ │ ├─o Goniaeolididae │ │ │ ├─o Charcotiidae │ │ │ └─o Heroidae │ │ └─o Euarminiacea │ │ ├─o Heterodorididae │ │ ├─o Doridomorphidae │ │ ├─o Arminidae │ │ └─o Lemindidae │ └─o Aeolidioidea │ ├─o Pleuroprocta │ │ ├─o Notaeolidiidae │ │ ├─o Coryphellidae │ │ ├─o Nossidae │ │ ├─o Flabellinidae │ │ ├─o Protaeolidiellidae │ │ └─o Pleurolidiidae │ ├─o Acleioprocta │ │ ├─o Pseudovermidae │ │ ├─o Tergipedidae │ │ ├─o Fionidae │ │ ├─o Calmidae │ │ └─o Eubranchidae │ │ ├─o Cumanotinae │ │ └─o Eubranchinae │ └─o Cleioprocta │ ├─o Aeolidiidae │ ├─o Myrrhinidae │ └─o Glaucidae │ ├─o Babakininae │ ├─o Facelininae │ ├─o Favorininae │ ├─o Pteraeolidiinae │ ├─o Glaucinae │ ├─o Crateninae │ └─o Herviellinae └─? Pulmonata ├─o Basommatophora │ ├─o Amphiboloidea ou Amphibolidae │ ├─o Acroloxoidea ou Acroloxidae │ ├─o Chilinoidea │ │ ├─o Chilinidae │ │ └─o Latiidae │ ├─o Siphonarioidea ou Siphonariidae │ ├─o Glacidorboidea ou Glacidorbidae │ └─o Lymnaeoidea │ ├─o Lymnaeidae │ ├─o Ancylidae │ ├─o Bulinidae │ ├─o Lancidae │ ├─o Neoplanorbidae │ ├─o Physidae │ ├─o Patelloplanorbidae │ ├─o Planorbidae │ └─o Protancylidae └─o ├─o Systellommatophora │ ├─o Otinoidea │ │ ├─o Smeagolidae │ │ └─o Otinidae │ ├─o Onchidoidea ou Onchidiidae │ └─o Rathouisioidea │ ├─o Veronicellidae │ └─o Rathouisiidae └─o Eupulmonata ├─o Acteophila ou Melampoidea │ ├─o Melampidae ou Ellobiidae │ ├─o Carychiidae │ ├─o Leucophytiidae │ ├─o Mesocochliopidae │ └─o Zaptychiidae ├─o Trimusculiformes ou Trimusculidae └─o Stylommatophora ├─o Achatinoidea │ ├─o Achatinidae │ ├─o Coeliaxidae │ ├─o Ferrussaciidae │ ├─o Glessulidae │ ├─o Subulinidae │ └─o Thyrophorellidae └─o ├─o Orthurethra │ ├─? Succineoidea ou Succineidae │ ├─? Athoracophoroidea ou Athoracophoridae │ ├─o Achatinelloidea ou Achatinellidae │ ├─o Cochlicopoidea │ │ ├─o Cochlicopidae │ │ └─o Amastridae │ ├─o Partuloidea ou Partulidae │ └─o Pupilloidea │ ├─o Pupillidae │ ├─o Chondrinidae │ ├─o Orculidae │ ├─o Pleurodiscidae │ ├─o Pyramidulidae │ ├─o Strobilopsidae │ ├─o Valloniidae │ └─o Vertiginidae └─o Sigmurethra ├─o Aillyoidea ou Aillyidae ├─o Oleacinoidea │ ├─o Oleacinidae │ ├─o Spiraxidae │ └─o Testacellidae ├─o Streptaxoidea ou Streptaxidae ├─o Strophocheiloidea │ ├─o Strophocheilidae │ ├─o Dorcasiidae │ └─o Megalobulimidae ├─o Acavoidea │ ├─o Acavidae │ ├─o Caryodidae │ ├─o Macrocyclidae │ └─o Megomphicidae ├─o Rhytidoidea │ ├─o Rhytididae │ ├─o Aperidae │ ├─o Haplotrematidae │ └─o Systrophiidae ├─o Plectopylidoidea │ ├─o Plectopylididae │ └─o Sculptariidae ├─o Arionoidea │ ├─o Arionidae │ └─o Philomycidae ├─o Punctoidea │ ├─o Punctidae │ ├─o Charopidae │ ├─o Discidae │ ├─o Endodontidae │ ├─o Helicodiscidae │ ├─o Oopeltidae │ ├─o Oreohelicidae │ ├─o Otoconchidae │ └─? Philiomycidae ├─o Sagdidoidea ou Sagdidae ├─o Gastrodontoidea ou Gastrodontidae ├─o Helixarionoidea ou Helicarionoidea │ ├─o Helixarionidae ou Helicarionidae │ ├─o Ariophantidae │ ├─o Cystopeltidae │ ├─o Dyakiidae │ ├─o Euconulidae │ ├─? Sesaridae │ ├─o Trochomorphidae │ └─o Urocyclidae ├─o Vitrinoidea │ ├─o Vitrinidae │ ├─o Daudebardiidae │ ├─o Milacidae │ ├─o Parmacellidae │ ├─o Plutoniidae │ └─o Zonitidae ├─o Limacoidea │ ├─o Limacidae │ ├─o Agriolimacidae │ ├─o Boetgerillidae │ └─o Thyphorellidae ├─o Trigonochlamydoidea │ ├─o Trigonchlamydidae │ └─? Papillodermidae ├─o Polygyroidea │ ├─o Polygyridae │ └─o Thysanophoridae ├─o Camaenoidea │ ├─o Camaenidae │ └─o Solaropsidae ├─o Helicoidea │ ├─o Helicidae │ ├─o Cochlicellidae │ ├─o Eulotidae │ ├─o Hygromiidae │ ├─o Monadeniidae │ ├─o Sphincterochilidae │ └─o Xanthonychidae ├─o Buliminoidea │ ├─o Buliminidae │ └─o Cerastuidae ├─o Clausilioidea │ ├─o Clausiliidae │ └─o Triptychiidae └─o Orthalicoidea ├─o Orthalicidae ├─o Amphibulimidae ├─o Anadromidae ├─o Cerionidae ├─o Coelociidae ├─o Grangerellidae ├─o Megaspiridae ├─o Microceramidae ├─o Odontostomidae └─o Urocoptidae
- Laitue de mer (Nudibranchia)
- Flabellina iodinea (Nudibranchia)
- Hermissenda crassicornis (Nudibranchia)
- Limax cinereoniger (Pulmonata, Limacidae)
- Helix pomatia (Pulmonata, Helicidae)
- Pulmonata, Helicidae
- Conus textile (Conidae)
- Epitonium scalare (Epitoniidae)
En savoir plus
Sources internet
Liens internes
- Arbre phylogénétique
- Le vivant (classification phylogénétique)
- Gastropoda
- Orientation bibliographique en zoologie (taxinomie)
- Photo-guide taxinomique du monde animal
- Taxonomie des Gastropoda (Bouchet & Rocroi, 2005)
- Portail origine et évolution du vivant
- Portail des mollusques et de la malacologie